Հոգեկիր հռետորն ու աստվածաշնորհ բանասացը.
Որպիսին էլ լինեն ազգային պատմութեան ճակատագրական պարբերութիւնները, որքան էլ օտար բռնակալները խորտակած լինեն աւանդները, որքան էլ ներխուժեն օտարամուտ բարքերը և այլանդակօրէն ընդօրինակուեն հայերի կողմից, միևնոյն է, երբևէ նորէն յայտնւում է ծինաբանական աստուածայայտ և միշտ հաստատուն յիշողութիւնն ու կամքը։ Գալիս են անհատներ, որոնք, ի հեճուկս բոլոր խանգարումների ու ձևախախտումների, դիմագրաւում են բարոյալքուածութեան հեղեղատը, և դեռ աւելին, նրանց յաջողւում է սթափեցնել ազգային առողջ տարրը։ և նրանք են, որ պարզաջրում են հասարակութեան աղտոտուած ուղեղներն ու հոգիները, նրանք են, որ օտարի տարածած խաւարից դէպի լոյս են առաջնորդում ժողովրդին, նրանք են, որ սովորեցնում են մարդավայել ապրել մեզ շնորհուած կեանքը։
Այդպիսի անհատներից էին Նարեկայ վանականները, որոնք ջանադիր գործունէութեամբ նպատակ ունէին յաղթայարել անաստուածութեան աղէտալի հետևանքները՝ հեթանոսական ապականութեան մէջ գահավիժող ժողովրդին նորէն բերել ճշմարիտ ճամբայի վրայ, վերստին հաստատել նրա բարոյական կողմնորոշումները։ Այս ամէնը նրանք անում էին ոչ թէ կուրծք ծեծելով, թէ հայերը տէրունական առաջին քրիստոնէաներն են, ինչը նուազ մխիթարութիւն է խորտակուած ազգային կեանքի համար, այլ մեղանչումի ու ապաշխարութեան հզօր աղօթքներով, որպիսիք ծնուել էին Սուրբ Գրիգոր վարդապետ Նարեկացու սրտի խորքերից և այն խօսքերն էին, որոնք մարդուն հաշտեցնելու էին մերժուած Աստծոյ հետ, մեղքերի ապաշխարութեան և Աստծոյ հետ նորէն հաղորդակցուելու ուղիներ էին։
Աղօթագրքի մէջ առանձին գլուխներ նուիրուած էին դաւանաբանական խնդիրների, ունէին աստուածաբանական և իմաստասիրական բնոյթ։ Նարեկայ վանքի Սուրբը կամենում էր ամբոխին նորէն ժողովուրդ դարձնել, դարձի բերել, տանել դէպի արմատները՝ Սուրբ Գրիգոր Լուսաւորիչին… Ինչը և սնունդ էր տուել չարախօսութեան։ «Յայսմաւուրք»ի մէջ կարդում ենք. «Մի քանի յաչաղկոտներ (այսինքն՝ չարամիտներ) չարախօսեցին նրա մասին եպիսկոպոսների և իշխանների մօտ և այդ ճշմարտութեան վարդապետին կոչում էին ծայթ և հերձուացող»։
Այս ամբաստանութիւնը պատճառ էր դարձել, որպէսզի զայրանայ եպիսկոպոսական դասը, հետևաբար՝ անհանգստանան նուաճողների նկատմամբ ընդհանրապէս հաճոյանալու «քաղաքականութիւն» մշակած իշխանաւորները, գրգռուեն տանուտէրերը, որոնց հաւատազրկութիւնը ամէն անիրաւութիւն արդարացնող միջոց էր։
և հէնց այսպիսիներն էլ ներկայացնում էին դատակազմը, որ Սուրբին հերիւրելով որպէս ծայթ և հերձուածող՝ ծրագրել էր պատուհասել և աքսորել նրան։
Հր. Աճառեանը «ծայթ» եզրը բացատրում է իբրև նախատական եզր. «Հաւատքի մէջ թերի կամ ազատամիտ»։
Գրիգոր վարդապետ Նարեկացին, անշուշտ, «թերի» չէր հաւատքի մէջ։ և որպէս Ճշմարիտը ճանաչելուն նուիրուած քրիստոնեայ՝ ազատ էր կամքով և ազատ էր մտքով։
Հր. Աճառեանը, սակայն, հաղորդում է նաև «ծայթ« եզրի ծագումը. «Ձևացած է Ծաթ ազգի անունից։ Այս ազգը գնչուների մի ցեղ էր, որ Հնդկաստանից գաղթելով՝ եկաւ Հայաստան։ Ծաթերը մկրտուելով հայ դարձան»։
Գրիգոր վարդապետ Նարեկացին, անշուշտ, նաև հայացած գնչու չէր։ Ուրե՞մն…
Բանն այն է, որ երբ մէջ իր Հաւատն ու նախնիների աւանդութիւնները մերժելով՝ հայ ժողովուրդը դառնում էր ամբոխ, ապա գնչուները, որ մկրտուելով հայացել էին և Հաւատով էլ
պայմանաւորուած է մարդու ազգային պատկանելութիւնը բնաւ չհեռացան Սուրբ Գրիգոր Լուսաւորիչի եկեղեցուց։ Մնացին Հայ։ Որպէսզի հաւատուրաց ամբոխն էլ Հաւատին հաւատարիմ հայերին “ծայթ” կոչէր։
Հետևաբար, իրողութիւնը, ինչպես իրենք յաչաղկոտներն են հաստատում իրենց չարամիտ ամբաստանութեամբ, Նարեկայ վանականները և մասնաւորապէս Սուրբ Գրիգոր Նարեկացին նուիրուած էին թոնդրակեան անաստուածութեան ու շնական բարքերը վերացնելու և մոլորեալներին նորէն դէպի Սուրբ Գրիբոր Լուսավորիչի եկեղեցի դարձնելու գործին։ Հայացնելո՛ւ գործին։ Ի դէպ, աղօթքները, որոնք յօրինելու համար վանականները դիմել էին Գրիգոր վարդապետին, ուրացումի մեղքերը քաւելու և ապաշխարութեան համար էին, զի այդ ճանապարհով միայն կարելի է վերստին Դարձի գալ։
Ահաւասիկ, թէ ինչո՛ւ է գրաքննուած «Նարեկը», որտեղ անդամահատուած են ՀԵ, ՂԲ, և ՂԳ գլուխները՝ ամբողջութեամբ և դաւանաբանական ու աստուածաբանական ուսուցումի դրուագները ԻԶ, ԼԳ, ԼԴ գլուխներից։ Գրաքննուած դրուագները յայտարարուել են «պոէմ»ին չառնչուող և «յետագային ներմուծուած», ինչը հերիւրանք է և մարտնչող աթեիզմը բնորոշող օրինակ։
Գրաքննուած կտորներից է, զոր օրինակ, հետևեալը.
«Խոստովանիմք և դաւանեմք, պաշտենք և երկրպագմք զզուգափառ միութիւն ամենասուրբ Երրորդութեանն. աստուածութիւն անճառ, միշտ բարի, նոյնագոյ, հաւասարապատիւ, անհաս իմաստից թևոց սլացման, ի վեր քան զաւրինակ և անդր քան զնմանութիւն, գերազանց գոլով սահմանի անպարագիր բացարձակութեամբ, յառաջ քան զհիմն յաւիտեանցս անտարրափակ էութեանց, ստեղծականացս կարգաց, աւրհնաբանութեամբ անթարգմանելեաւ, ամենահարուստ մեծութեամբ յաւէտ պսակեալ. հաստիչ ժամանակաց և որ ժամանակի են կերպաւորեալք, ինքն պատճառ հանդերձիչ և հարմարաւէս յաւինիչ տեսականաց և աներևութից. ո՛չ անուամբ չափեալ և ո՛չ յորջորջմամբ նշանակեալ, ո՛չ որակութեամբ նմանեալ և ո՛չ քանակութեամբ կշռեցեալ, ո՛չ աւրինակաւ ձևացեալ և ո՛չ որպիսութեամբ ծանուցեալ, ո՛չ ի թերութենէ տարածեալ և ո՛չ ի լրմանէ ամփոփեալ, ո՛չ ուրեք երբեքի գրաւեալ և ո՛չ ի տեղւոջ վայրի երևեալ։
Հայր գթութեանց, ունող ամենայնի և աստուած հանուրց, որ յերկնի և որ յերկրի, բաց ի Բանէն միայնոյ, որով զամենայնի ինչ ունի, ստեղծիչ և տուիչ շնժոց ամենից, բաց ի Հոգւոյն իսկակցէ, որով զամենաթնն կազմեաց» («Գիրք Աղօթից սրբոյն Գրիգորի Նարեկացւոյ արարեալ», Բան ԼԴ)։
և, վերջապէս, այն թերասացութիւնը, որ սաւոկի պատմաբաններն ու բանասէրները արտայայտում են, խոստովանելով, թէ Գրիգոր վարդապետ Նարեկացուն յաջողուել է ազատուել հրապարակով պատուհասելու և աքսորելու եկած եպիսկոպոսների, իշխանների ու տանուտէրերի դատաստանից, բայց թէ ինչպէ՞ս՝ «Մեզ ոչինչ յայտնի չէ», զգուշացնում են նրանք։
Ինչո՞ւ՝ ոչ, յայտնի՛ է։ և յայտնի է մի գեղեցիկ աւանդութեամբ, որ պատմում է, թէ դատաստանի համար Նարեկայ վանք եկած եպիսկոպոսներին, իշխանաւորներին ու տանուտէրերին հիւրասիրելու համար Սուրբ Գրիգորը աղաւնիներ է խորովում, բայց սեղանին դնելով՝ կենդանացնում է խորոված թռչունները, որոնք թևածում են դէպի երկինք, իսկ դատաւորները այս հրաշքի վրայ ապշահար՝ այլևս չեն համարձակւում որևէ մեղադրանք ներկայացնել Սուրբին և ձեռնունայն վերադառնում են։
Գուցէ նաև մեզ է տարօրինակ թւալու այս պատմութիւնը, քանի որ լուսաւորեալ մարդիկ ենք և աւանդապատումների չենք հաւատում։ և ի զուր… Հենրիխ Շլիմանը հաւատում էր։
Յունական դիցարանի անցուդարձի մասին Հոմերոսի պատմութիւններին հաւատալով, ի հեճուկս ամէն տեսակի մատերիալիստների, նա յայտնագործեց միանգամայն իրական Տրոյէն։
Աւանդապատումները պէտք է հասկանալ որպէս գեղարուեստական յօրինուածք և յաճախ որպէս այլասացութիւն։ Մի՞թէ դժուար է թափանցել պատումի խորքը և բացայայտել իրականութիւնը, թէ Սուրբ Գրիգոր Նարեկացի վարդապետը իր Հաւատով և իմացութեամբ կարողացաւ մերժել բոլոր ամբաստանութիւնները իր նկատմամբ. նոյնիսկ աւելին՝ գուցէ թէ իրեն դատելու եկածներին կարողացաւ դարձի բերել քաղաքական ու բարոյական խանգարուածութեան հետևանքով՝ նրանց մոլորութիւններից։
Կարեն Ա. Սիմոնյան
Շարունակելի…
- 13:10Հայտնի է ջերմաստիճանը, որի ժամանակ ակտիվանում է կորոնավիրուսը. MedRxiv
- 13:10Հայաստանը քո ձեռքում դարձել է ժողովրդավարության պոչամբար՝ սրանից բխող բոլոր տոքսիկ հետեւանքներով. Աշոտյանը՝ Փաշինյանին
- 14:10Վլադիմիր Պուտինն ու Դմիտրի Մեդվեդևը շնորհավորական ուղերձներ ու ծաղկեփնջեր են ուղարկել Աննա Հակոբյանին
- 14:10Ինչ ընդհանրություն կա պատգամավորների թվի և Գարեգին Բ կաթողիկոսի միջև
- 17:28ՍՈՒՐԲ ԳԻՐՔՆ ԱՄԵՆ ՕՐ (31 մարտ 2018թ.)
- 16:48Նիկոլ Փաշինյանի հեղինակած երգը (տեսանյութ)
- 16:02Ֆիլիպ Կիրկորովը իր երեխաների համար տնային դիսնեյլենդ է կառուցել
- 14:25Սուրբ Զատիկի տոնին բազմաթիվ միջոցառումներ կկազմակերպվեն. Ժամանակացույց
- 17:30ՍՈՒՐԲ ԳԻՐՔՆ ԱՄԵՆ ՕՐ (30 մարտ 2018թ.)
- 15:27Այդ դեպքում, ինձ պետք է վաղուց բանտ նստեցրած լինեին իմ խենթ սանրվածնքների համար. Ջուս
23.04.2024 | 11:42
23.04.2024 | 11:06
13.04.2024 | 13:57
13.04.2024 | 13:26
13.04.2024 | 13:06
13.04.2024 | 12:59
13.04.2024 | 12:28
13.04.2024 | 11:29
12.04.2024 | 14:08
12.04.2024 | 13:56
12.04.2024 | 2:20
10.04.2024 | 15:10
10.04.2024 | 14:10
10.04.2024 | 13:10
10.04.2024 | 12:10
10.04.2024 | 11:10
09.04.2024 | 15:10
09.04.2024 | 14:10
09.04.2024 | 13:10
09.04.2024 | 12:10
09.04.2024 | 11:10
08.04.2024 | 15:10
08.04.2024 | 14:10
08.04.2024 | 13:10
08.04.2024 | 12:10
08.04.2024 | 11:10
06.04.2024 | 14:10
06.04.2024 | 13:10
06.04.2024 | 12:10
06.04.2024 | 11:10
05.04.2024 | 15:10
05.04.2024 | 14:10
05.04.2024 | 13:10
05.04.2024 | 12:10
05.04.2024 | 11:00
04.04.2024 | 15:10
04.04.2024 | 14:10
04.04.2024 | 13:10
-
Հասցե` Հայաստան, 0023, Երևան, Արշակունյաց 2
Հեռ: +374 (10) 06 06 23 (413, 414), +374 (99) 53 58 26
Էլ. փոստ` armv12@mail.ru -
2010-2011 © Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են:
Մեջբերումներ անելիս հղումը armversion.com-ին
պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ
ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն
առանց armversion.com-ին հղման արգելվում է: -
Կայքում արտահայտված կարծիքների համընկնումը
խմբագրության տեսակետի հետ պարտադիր չէ:
Գովազդների բովանդակության համար
կայքը պատասխանատվություն չի կրում:
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Copyright “Armversion.com” 2010.