ՀՀ Ազգային անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արթուր Բաղդասարյանը հունիսի 25-ին մեկնելու է Իրան, այս մասին հաղորդում է  իրանական Fars գործակալությունը:

Հունիսի 25-26-ը Թեհրանում կայանալու է «Միջազգային պայքար ընդդեմ ահաբեկչության» խորհրդաժողովը, որին ներկա են լինելու ավելի քան 60 երկրների ներկայացուցիչներ:
Հայաստանում Իրանի դեսպան Ալի Սաղայիանը Fars գործակալությանը հայտնել է, թե`
«Խորհրդաժողովին հրավիրվել էր ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը, բայց քանի որ այդ օրերին նա գտնվելու է Կազանում կայանալիք եռակողմ հանդիպմանը, նրան կփոխարինի  ՀՀ ԱԱԾ քարտուղար Արթուր Բաղդասարյանը»:

Հանրապետական կուսակցության անդամ Գագիկ Մինասյանը այսօր լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ հայտարարեց, որ վերջին զարգացումները վկայում են ղարաբաղյան հարցի կարգավորման նկատմամբ Մինսկի խմբի համանախագահների վերաբերմունքի փոփոխության մասին: «Առաջինը Դովիլյան հռչակագիրն է, որը մայիսի վերջին համանախագահներն ընդունել են ֆրանսիական Դովիլ քաղաքում, Մեծ ութնյակի գագաթաժողովում: Այնտեղ կոչ է ուղղված ոչ թե Ադրբեջանին ու Հայաստանին, ինչպես նախորդ մի քանի հռչակագրերում, այլ հակամարտող կողմերին. հայտնի է, որ դրանք երեքն են` Հայաստանը, Ադրբեջանը և Լեռնային Ղարաբաղը: Սա անուղղակիորեն վկայում է այն մասին, որ միջազգային հանրությունը հակված է ճանաչել ԼՂ իշխանությունների մասնակցությունը ԼՂ հակամարտության կարգավորման բանակցային փուլում»,- ասաց Գագիկ Մինասյանը` ավելացնելով, որ Դովիլյան հռչակագրում նաև հստակ նշված է կոնֆլիկտի պատճառը, այն է` Ադրբեջանի ռազմական ագրեսիան: Նշվել է նաև, որ համանախագահող երկրները կդատապարտեն Ադրբեջանին` ագրեսիան վերսկսելու դեպքում:

Ըստ Գագիկ  Մինասյանի, համանախագահող երկրները պետք է ավելի առաջ գնան և հստակ հայտարարեն, որ ագրեսիան վերսկսելու դեպքում միջազգային հանրությունը կճանաչի ԼՂ ինքնիշխանությունը, ինչն էլ կկանխի պատերազմի վերսկսումը:

Երկրորդ դրական միտումը, որ նկատել է հանրապետական Գագիկ Մինասյանը, արտահայտվել է ԵԱՀԿ նախագահի անձնական ներկայացուցչի դեսպան Անդրեյ Կասպրշիկի վերջին հարցազրույցում: Դեսպանն այդ հարցազրույցում նշել է, որ ԼՂ կարգավիճակը պետք է որոշվի ԼՂ բնակչության հանրաքվեի արդյունքում, իսկ մինչ այդ ԼՂ-ն պետք է ստանա միջազգային սուբյեկտի կարգավիճակ:

Ըստ Մինասյանի` պատահական չէ, որ ադրբեջանական լրատվամիջոցները լիովին անտեսել են Ա. Կասպրշիկի հարցազրույցը` ադրբեջանական հասարակությունից թաքցնելու նպատակով, ինչպես նաև ճիշտ չեն ներկայացնում Դովիլյան հռչակագիրը:

Իրավապաշտպան ակտիվիստները պնդում են, որ երեխաների նկատմամբ բռնության դեպքերը տարածված են Վրաստանում և մեղադրում են կառավարությանը խնդրի մասշտաբներն ուսումնասիրելու ուղղությամբ բավականաչափ ջանք չգործադրելու և համապատասխան քայլեր չձեռնարկելու մեջ:

Անցյալ տարի Բռնության դեմ գործող վրաստանյան ցանցի (Anti-Violence Network of Georgia) կողմից իրականացված ուսումնասիրությունը ցույց տվեց, որ հայրերի 52 տոկոսը, մայրերի 46 տոկոսը և ուսուցիչների 35 տոկոսը պատրաստ է բռնություն գործադրել երեխաների նկատմամբ: Հետազոտությունը, որին մասնակցել է 1250 մարդ, պարզել է, որ բռնության ենթարկված երեխաների 4 տոկոսը նաև դարձել է սեռական բռնության զոհ:  Վրաստանի Մարդու իրավունքների կենտրոնի իրավաբան Նեստան Լոնդարիձեն պատմում է, որ մի 9-ամյա աղջիկ շարունակաբար ֆիզիկական և հոգեբանական բռնության է ենթարկվել իր խորթ մոր կողմից:

«Հարևանները ստիպված են եղել մի քանի անգամ ոստիկանություն կանչել, իսկ հետո դիմել են մեզ: Տարբեր վկաներ մեզ պատմել են, որ խորթ մայրը պարբերաբար ծեծում էր աղջկան և պատժում ամենադաժան մեթոդներով, օրինակ, ստիպելով նրան սառը ցնցուղ ընդունել կամ քնել դրսում: Նա սպառնում և բռնություն էր գործադրում աղջկա նկատմամբե, — ասում է Լոնդարիձեն:

Ընտանեկան բռնության դեմ պայքարող «Sapariե կազմակերպության հոգեբան Նաթո Զազաշվիլին նշում է, որ երեխաների նկատմամբ բռնությունը սովորական երևույթ է Վրաստանում:  «[Խնդրի] hիմնական պատճառը ընտանեկան բռնությունն է: Որպես կանոն, հայրը բռնություն է գործադրում մոր, իսկ նա, իր հերթին, երեխաների նկատմամբ: Կան դեպքեր, երբ հայրն է բռնություն գործադրում երեխաների նկատմամբ, սակայն սա հազվադեպ է լինում, որովհետև տղամարդիկ, սովորաբար, խուսափում են զբաղվել երեխաների խնդիրներով: Մոր ագրեսիան երեխաների նկատմամբ բացատրվում է այն հանգամանքով, որ նա, իր հերթին, ամուսնու գործադրած բռնության զոհն է դառնում և ի վիճակի չէ պաշտպանվելե, — ասում է նա:

Փորձագետների խոսքերով` բռնության նման դեպքերի քանակը անհանգստացնող մակարդակի է հասնում, և շատ հաճախ ոստիկանությունն ու դատարանն անտեղյակ են մնում այս ամենից:   «Մեր վիճակագրությունը թերի է: Սովորաբար, երեխաների նկատմամբ բռնության դեպքերը չեն հասնում ոստիկանությանը կամ անգամ հոգեբաններին, քանի որ մարդիկ խուսափում են հրապարակայնությունիցե, — նշում է Զազաշվիլին:

Դժգոհություններ են հնչում նաև կառավարության Սոցիալական ծառայությունների գործակալության գործունեության վերաբերյալ, որի գործառնությունների շրջանակում է երեխաների նկատմամբ բռնության դեպքերի ուսումնասիրությունը և արձանագրությունը: Կան կարծիքներ, որ բռնության դեպքերի վերաբերյալ գործակալության արձանագրած տվյալները չեն համապատասխանում անկախ հետազոտությունների արդյունքներին, որոնք զգալիորեն գերազանցում են գործակալության գրանցած ցուցանիշը:

Գործակալության տվյալների համաձայն` անցյալ տարի երեխաների նկատմամբ բռնության շուրջ 100 դեպք է արձանագրվել, որոնցից 38-ը սեռական բնույթ են կրել:  Վրաստանի մարդու իրավունքների պաշտպան Գեորգի Տուգուշիի վերջին զեկույցի համաձայն` Սոցիալական ծառայությունների գործակալության շրջանային գրասենյակները հաճախ չեն արձանագրում կամ պատշաճ կերպով չեն ուսումնասիրում երեխաների նկատմամբ բռնության դեպքերը: Բացի այդ, գործակալությունը ոչ միշտ է տեղեկացնում ոստիկանությանն արդեն իսկ բացահայտված բռնության դեպքերի մասին:

Վրաստանի մարդու իրավունքների պաշտպանը կոչ է արել Գործակալությանը երեխաների պաշտպանության ոլորտը դարձնել առաջնային խնդիր:

Սոցիալական ծառայությունների գործակալության մամլո խոսնակ Եկատերինա Սանեբլիձեն իր հերթին տեղեկացրել է, որ ներկայում աշխատանքներ են տարվում Գործակալության շրջանային մասնաճյուղերի տվյալները կենտրոնական տեղեկատվական բազայում ներառելու համար:  Երեխաների պաշտպանության հարցերով փորձագետները նշում են, որ իշխանությունները պետք է ավելի վճռական գործեն բռնության դեպքերը բացահայտելու և համապատասխան գործողություններ ձեռնարկելու ուղղությամբ, ինչպես նաև բարձրացնել հասարակության իրազեկության մակարդակը` երեխաների նկատմամբ բռնությունը որպես հանցագործություն որակելու առումով:

«Շատերը սեփական երեխաներին ծեծելը բռնություն չեն էլ համարում: Ինչ վերաբերում է սեռական բռնությանը, ապա նման դեպքերի քանակի աճի վերաբերյալ ոչինչ չեմ կարող ասել: Դիրքորոշումը, հավանաբար, չի փոխվել, պարզապես արձանագրված դեպքերի թիվն է աճել: Նախկինում այս մասին ընդհանրապես ոչ ոք չէր խոսումե:

Թեա Տոպուրիա, ազատ լրագրող, Վրաստան

Հոդվածն արտատպվում է Պատերազմի և խաղաղության լուսաբանման ինստիտուտի ՙԿովկասյան լրատու՚ պարբերականից (www.iwpr.net)

Մասնագետների խոսքերով, Ադրբեջանի իշխանությունները խիստ թերագնահատում են երկրում տարածված թմրամոլության մակարդակը և անհրաժեշտ միջոցներ չեն տրամադրում իրադրությունը փոխելու համար:

Թմրամոլության հետ կապված գլխավոր խնդիրը Աֆղանստանից ներկրվող հերոինն է: Ռուսաստան և այլ եվրոպական երկրներ տանող մաքսանենգային ճանապարհներից մեկն անցնում է Ադրբեջանի տարածքով, և ինչպես բնորոշ է «տարանցիկ երկրներինե, թմրամիջոցների հասանելիության հետևանքով, այստեղ թմրամոլության մակարդակի աճ է գրանցվել:

ՙԹմրամոլության խնդիրը սկսեց մեծ մասշտաբներ ձեռքբերել Խորհրդային Միության փլուզումից հետո: Այն ավելի լայն տարածում գտավ անկախության հաստատումից հետո, երբ սահմաններն այլևս նախկին խստությամբ չէին վերահսկվում՚, — նշում է Ադրբեջանի նախկին գլխավոր նարկոլոգ, ներկայում Պետական հակաթմրանյութային հանձնաժողովի անդամ Արազ Ալիքյուլիևը:  Թմրանյութերի շրջանառության դեմ պայքարի պետական հանձնաժողովի նախագահ, փոխվարչապետ Ալի Հասանովի խոսքերով` 8 միլիոն բնակչություն ունեցող Ադրբեջանում ընդամենը 25 հազար թմրամոլ կա:

Սակայն մասնագետները պնդում են, որ թմրամոլների իրական թիվը, հավանաբար, շատ ավելի մեծ է:  ՙՊաշտոնական վիճակագրությունը ներառում է միայն նրանց, ովքեր բուժվել են նարկոլոգիական դիսպանսերներում կամ հարկադիր վերականգնողական բուժում են ստացել: Սակայն կան բազմաթիվ թմրամոլներ, ովքեր ընդհանրապես բուժում չեն ստանում կամ ոչ պաշտոնապես են բուժվումե, — նշում է Ադրբեջանի Հանրապետական Նարկոլոգիական դիսպանսերի բաժանմունքներից մեկի ղեկավար Աֆեթ Մամեդովան: ՙԸնդունված միջազգային պրակտիկայի համաձայն` թմրամոլության մակարդակի առավել իրատեսական պատկեր ստանալու համար անհրաժեշտ է պաշտոնական վիճակագրության տվյալները բազմապատկել 10 անգամ: Ստացվում է, որ Ադրբեջանում թմրամոլների թիվը հասնում է 250 հազարի՚:

Պաշտոնական վիճակագրությունը զանազան ապօրինի թմրամիջոցների տարատեսակների վերաբերյալ տվյալներ չի տրամադրում, սակայն փորձագետների խոսքերով` երկրում և, հատկապես, երիտասարդության շրջանում վտանգավոր տարածում է ստացել հերոին տեսակի թմրադեղն օգտագործողերի թիվը:

Բաքվի գլխավոր նարկոլոգ Լյուդմիլա Ջաֆարովան ասում է, որ «մեկ տասնամյակ առաջ հերոին օգտագործում էին հիմնականում քառասունն անց մարդիկ, մինչդեռ այժմ այս թմրամիջոցն օգտագործում են 18-20 տարեկան երիտասարդները£ Ժամանակին հերոինը հասանելի էր միայն հարուստ մարդկանց, սակայն այսօր թմրանյութերի գներն այնքան ցածր են, որ դրանք հասանելի են բոլորինե: Ջաֆարովան նշում է, որ թմրամոլների մեջ երեխաներ էլ են հանդիպում: «Վերջերս ծնողները սկսել են բերել 13-14 տարեկան դպրոցականների, ովքեր մի քանի անգամ մարիխուանա են փորձելե, — ասում է նա:

Բժիշկը պատմում է, որ Ադրբեջանում փոքր թիվ են կազմում թմրամոլների համար նախատեսված վերականգնողական կենտրոնները, իսկ երկարաժամկետ բուժումն ընդհանրապես անհասանելի է: Ներկայում թմրամոլների թունազերծման շրջանը տևում է 21 օր, սակայն Ջաֆարովան պնդում է, որ նրանց անհրաժեշտ է 6-ամսյա հոգեբանական աջակցություն, ինչի շնորհիվ բուժման արդյունավետությունը կբարձրանա ավելի քան 50 տոկոսով:

Հերոին օգտագործող Արիֆը պատմում է, որ կարճատև բուժման արդյունքում թմրամոլությունը միշտ վերադառնում է: ՙԵրկու անգամ բուժվել եմ Հանրապետական նարկոլոգիական դիսպանսերում, և յուրաքանչյուր 21-օրյա բուժման շրջանի համար 1000 դոլար եմ վճարել: Սակայն երկու անգամ էլ, բուժումից դեռ մեկ ամիս չանցած, վերադառնում էի թմրամիջոցներ օգտագործելուն, որովհետև երբ մարմինն այլևս թմրանյութերի պահանջ չի զգում, ապա ուղեղը, միևնույն է, պահանջում է: Թմրամոլությունը վերջնականապես թողնելու համար կամ ահռելի կամքի ուժ է պետք ունենալ կամ անհրաժեշտ է օգնություն ստանալ: Որպես կանոն, ինձ նման թմրամոլները երկուսից էլ զուրկ են լինում՚, — ասում է նա:

Մասնագետների խոսքերով, հերոին օգտագործող թմրամոլների բուժումը ժամանակ է պահանջում, իսկ Ջաֆարովան կարծում է, որ անհրաժեշտ է պետական նոր վերականգնողական կենտրոն հիմնել, որտեղ բուժվող թմրամոլներին համապատասխան աջակցություն կտրամադրվի առավել երկարաժամկետ կտրվածքով կայուն առողջական վիճակ ապահովելու համար:   «Բավական չէ միայն օրգանիզմը թմրանյութերից մաքրելը: Վերականգնման հիմքը հոգեբանական աջակցությունն է, որպեսզի այս մարդիկ կարողանան վերադառնալ ակտիվ, աշխատանքային գործունեության: Ընտանեկան հոգեթերապիան նույնպես կարևոր էե, — ասում է նա:

Մամեդովան իր հերթին նշում է, որ եթե կառավարությունն իսկապես թմրամոլների համար վերականգնողական կենտրոններ կառուցելու մտադրություն ունենա, ապա այստեղ աշխատող հոգեբույժների և մասնագետների նախապատրաստման համար երկար ժամանակ չի պահանջվի:  Այնուամենայնիվ, Ադրբեջանի առողջապահության նախարարությունը նման վերականգնողական կենտրոն հիմնելու մտադրություն չունի: Պետական հակաթմրանյութային հանձնաժողովի անդամ Արազ Ալիքյուլիևը պնդում է, որ կառավարությունը պարզապես ի վիճակի չի լինի հոգալ այդ կենտրոնի կամ այնտեղ տրամադրվող բուժման համար անհրաժեշտ ծախսերը:

ՙՄիջազգային պրակտիկայում թմրամոլության բուժումն ամսական կտրվածքով արժե 700-800 դոլար, իսկ բուժման ողջ շրջանը տևում է մոտ 2 տարի: Արդյունքում` բուժման արժեքը կազմում է ավելի քան 16 հազար դոլար: Այս պահին պարզապես միջոցներ չկան նման վերականգնողական կենտրոն հիմնելու համար, որը ենթադրում է ոչ միայն կենտրոնի շինության կառուցումը, այլև` բուժանձնակազմի ընդլայնումը և մասնագետների որակավորման բարելավումը՚, — նշում է Ալիքյուլիևը:

Այթեն Ֆերհադովա, www.var.az կայքի թղթակից

Հոդվածն արտատպվում է Պատերազմի և խաղաղության լուսաբանման ինստիտուտի ՙԿովկասյան լրատու՚ պարբերականից (www.iwpr.net)

Կառավարության այսօրվա նիստին ներկա էր նաև գյուղատնտեսության նախարարության կազմում գործող Սննդամթերքի անվտանգության ծառայության պետ Գրիգոր Գրիգորյանը, ում գործունեությանը մի քանի անգամ անդրադարձել ենք: Քանի որ հիշյալ նորաստեղծ կառույցի և հատկապես նորանշանակ պետի գործունեության հետ կապված բազմաթիվ հարցեր կան, որոշեցինք դրանք ճշտել հենց թիվ մեկ պատասխանատուից:

Կառավարության հետնամուտքով դուրս գալու իրավունք ունեն ոչ բոլորը. հիմնականում անվտանգության խորհրդի անդամները, շարքային նախարարները, փոխնախարարները, առավել ևս վարչությունների կամ ծառայությունների պետերը ելումուտ են անում միայն գլխավոր մուտքից:

Նիստի ավարտից հետո գաղտնի մասում մնալու թույլտվություն չունեցող Գրիգորյանը սկսեց իջնել աստիճաններով. ուղղությունը դեպի գլխավոր մուտքն էր: Գրիգորյանի կողքից քայլում էր Քաղաքացիների ընդունելության և դիմումների քննարկման վարչության պետ Ալեքսանդր Ղազարյանը: Ծառայության պետը արդեն ոտքը դրել էր դեպի նախասրահ իջնող աստիճանավանդակի առաջին աստիճանին, երբ «պարոն Գրիգորյան» բառերը լսելով՝ անմիջապես շրջվեց և Ղազարյանի հետ անհետացավ տեսադաշտից: Ճիշտ է, Գրիգոր Գրիգորյանը երիտասարդ պաշտոնյա է, բայց ես ավելի երիտասարդ եմ և արագորեն հասա նրան:

— Պարո´ն Գրիգորյան, ես Ձեզ մեկ-երկու հարց ունեմ:

— Մեր բաժնից հարցրեք:

— Ես Ձեզանից եմ ուզում հարցնել, ի՞նչ է, Ձեր մամուլի բաժնում Ձեզանից ավելի լա՞վ կարող են պատասխանել:

— Զբաղված եմ:

— Ես շատ ժամանակ չեմ խլի, հիմա ընթացքում, թեկուզ այսպես քայլելով:

— Ընթացքում, խնդրեմ, եկեք ընթացքում, հայտնեք:

— Ձեր ծառայության ազատված անդամները ի՞նչ կարգավիճակում են հիմա, ի՞նչ է լինելու նրանց հետ: Օրինակ, հայտնի է, որ Ձեր բոլոր կուրսեցիներին ազատել եք աշխատանքից: Ինչո՞վ է դա պայմանավորված, ինչ-որ անձնական խնդիրնե՞ր ունեք, թե՞ այլ պատճառ կա:

— Ես խնդրում եմ, մեր Հասարակայնության հետ կապերի բաժնի պետին դիմեք,- բառերն ու վանկերը հատ-հատ արտաբերելով պատասխանեց սուպերտեսուչը:

— Դուք խնդիրներ ունե՞ք ԶԼՄ դաշտի հետ շփվելու առումով:

— Հիմա զբաղված եմ, կներեք:

— Բայց սա նորմա՞լ եք համարում:

Այս հարցս արդեն Ղազարյանին էր ուղղված, որը ժպտալով հետևում էր ծառայության պետի պատասխաններին: Դուռը փակվեց, և հարցերը մնացին դռան հետևում: Պարզ է, որ աշխատանքից ազատված շուրջ 70 հոգին առավել ևս զրկված են պատասխան ստանալու հնարավորությունից: Վերջերս նրանց ընդունել էր Քաղաքացիական ծառայության պետ Մանվել Բադալյանը, քանի որ բոլորն էլ քաղաքացիական ծառայողներ էին համարվում, և բոլորին ազատել են օրենքի խախտմամբ: Ճիշտ է, Գրիգոր Գրիգորյանը չցանկացավ որևէ բան հստակեցնել, սակայն, մեր տեղեկություններով, հիշյալ ծառայությունում դրությունը շարունակում է մնալ լարված. աշխատանքից չազատվածներն արդեն երանի են տալիս աշխատանքից ազատվածներին` խոստովանելով, որ ուղղակի անհնար է ոլորտից անտեղյակ այդ ինքնահավան երիտասարդի հետ աշխատել:

Ղեկավարվելով ՀՀ սահմանադրության 70-րդ հոդվածով, ՀՀ կառավարությունն այսօրվա նիստում որոշել է առաջարկել ՀՀ Ազգային ժողովի նախագահին` 2011թ. հունիսի 21-ին, ժամը 12։00-ին գումարել ՀՀ Ազգային ժողովի արտահերթ նստաշրջան։

Արտահերթ նիստը հրավիրվելու է կառավարության կողմից հրատապ ճանաչված մի քանի խումբ հարցերի քննարկման նպատակով, որոնց թվում են մի շարք միջազգային համաձայնագրեր ու պայմանագրեր, գործարարությամբ զբաղվելու հարցի դյուրացմանը վերաբերող մի շարք նախագծեր:

ՀՀ կառավարությունը հաստատել է նաև Հայաստանի Հանրապետության և Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության կառավարությունների միջև ավելի վաղ ստորագրված պայմանագրով Հայաստանի Հանրապետությանը նվիրաբերված շտապ օգնության գծային մեքենաների, շտապ օգնության ռեանիմոբիլների և դրանց օժանդակ սարքավորումների ցանկը։

Գործադիրն օրենսդիրին կներկայացնի 18 օրինագիծ և մի շարք պայմանագրեր:

«Կաթողիկոսի այցը ես համարում եմ պատմական: Վերջին օրերին ամենաբուռն քննարկման առարկա է դարձել: Ոմանք համեմատում են Խրիմյան Հայրիկի այցելության հետ, բայց ես դրան այնքան էլ համամիտ չեմ, քանի որ Խրիմյան Հայրիկը անցել էր Ջավախքով, և նրա այցը  հովվապետական այց չէր: Քանի որ  աշխարհում չկա մի այլ տեղ, որտեղ համախմբված լինի այսքան հայություն, և բնականաբար այս տարածաշրջանը հոգևոր խնդիրներ ունի, ուստի կաթողիկոսի այցը ոգևորիչ էր ջավախքահայության համար: Շատ բարձր եմ գնահատում այս հովվապետական այցը, քանի որ նոր լիցք հաղորդեց, որի շնորհիվ տեղի հայությունը կկարողանա իր ազգային մենթալիտետը պահպանել:  Քանի որ կան բազմաթիվ խնդիրներ»,- այսօր «Ընտրություն» մամուլի ակումբում լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց ԱԺ պատգամավոր Շիրակ Թորոսյանը՝ հավելելով, որ դրականի հետ մեկտեղ  այցը բերեց նաև բացասական հետևանքներ: «Նախ  և առաջ մեզ համար շատ անակնկալ էր վրացական մամուլում հրապարակված կոմյունիկեի նախագիծը, որը տարածեցին վրացական լրատվամիջոցները, իսկ այնուհետ տարածվեց նաև հայկական լրատվամիջոցներով: Կոմյունիկեի տեքստին ծանոթանալով՝ հասկացանք, որ վրացական կողմը կանխամտածված ձևով փորձում էր փակուղի մտցնել օրակարգային հարցերի քննարկումը: Օրակարգում կային հետևյալ հարցերը. Հայ Առաքելական եկեղեցու վրացահայոց թեմում իրավական կարգավիճակի հարցը և վիճելի եկեղեցիների վերադարձը: Առաջին հարցի լուծումով  կլուծվեր նաև վիճելի եկեղեցիների խնդիրը, մինչդեռ կոմյունիկեի մեջ առաջ քաշվեցին մեզ համար անընդունելի ոչ իրավական, ոչ պատմական տեսանկյունից չհիմնավորված առաջարկներ, այն է՝ առաջարկվում էր, որ Հայ Առաքելական եկեղեցու վրացահայոց թեմը Վրաստանում ունենա այն կարգավիճակը, ինչ որ վրաց ուղղափառ եկեղեցին՝ Հայաստանում: Այս երկու խնդիրները դնել նույն հարթության վրա՝  խիստ տարակուսելի է, որովհետև բոլորս գիտենք, որ Վրաստանում կոմպակտ կերպով բնակվում են շուրջ 150 հազար հայեր, իսկ Հայաստանում վրացական համայնքը շատ փոքրաթիվ է: Այսքան ժամանակ վրացական իշխանություները կամ եկեղեցին խնդիր չեն դրել վրաց ուղղափառ եկեղեցի գրանցել Հայաստանում»,- ասաց Շիրակ Թորոսյանը՝ ավելացնելով, որ Հայաստանում խղճի ազատությունն օրենսդրորեն կարգավորված է. «Այս խնդիրը օրենքով կարգավորված է, քանի որ բոլոր կրոնական հոսանքները, նույնիսկ հասարակության համար անցանկալի կազմակերպությունները գրանցվում են, եթե նույնիսկ հասարակության համար դրանք անընդունելի են: Մինչդեռ Վրաստանում գրանցվում են միայն պետության կողմից ճանաչված  վրաց ուղղափառ եկեղեցիները: Իսկ Վրաստանում կան խոշոր կաթոլիկական, հրեական և մահմեդական համայնքներ, և այս խոշոր համայնքներն անտեսված են:

Հաջորդ խնդիրը, որը առաջ է քաշվել կոմյունիկեում՝ այն է, որ իրենց կողմից Վրաստանում գտնվող, այսպես կոչված, վիճելի եկեղեցիների  հարցի հետ զուգահեռ հայտարարում են, որ Հայաստանում գտնվող հինգ եկեղեցիներ վրացական են, դրանց թվում՝ Սուրբ Նորաշենը: Նրանք փորձում են քանակական առումով համարժեքության վրա դնել այս խնդիրը: Սակայն եթե տրամաբանենք, պետք է նշել, որ յուրաքանչյուր ազգ եկեղեցի է կառուցում այն վայրում, որտեղ ապրում է: Բայց Լոռիում ե՞րբ է գոնե մեկ վրացի ապրել, որ վրացական եկեղեցի կառուցի»:

Ակնհայտ է, որ ինչպես ցանկացած ոլորտում, այնպես էլ՝ հոգևոր, խտրականություն կա ջավախքահայության նկատմամբ: Կոմյունիկեի մեջ առաջարկվում է ստեղծել հանձնաժողով, որում ներառված մասնագետները պետք է որոշեին եկեղեցիների պատկանելության հարցը: Այս դեպքում արդեն կասկածի տակ է դրվում հայկական եկեղեցիների պատկանելության հարցը: Սա գրեթե նույնն է, որ հանձնաժողով ստեղծվի ցեղասպանության հարցը քննարկելու համար, ինչը նշանակում է՝ կասկածի տակ դնել ցեղասպանության իրողությունը:

Ռուսական REGNUM լրատվական գործակալության գլխավոր խմբագիր Մոդեստ Կոլերովը Lragir.am-ին մեկնաբանություն է տվել` կապված Հայաստանի երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի և ՌԴ վարչապետ Վլադիմիր Պուտինի հանդիպման մասին տեղեկատվության հետ: Մոդեստ Կոլերովն ասել է. «Ռոբերտ Քոչարյանի գրասենյակի ղեկավար Վիկտոր Սողոմոնյանի տարածած Վլադիմիր Պուտինի հետ հանդիպման մասին տեղեկատվության REGNUM-ին փոխանցած հերքումը հաղորդեց ինձ անձամբ ՌԴ կառավարության աշխատակազմի ղեկավարի տեղակալ Դմիտրի Պեսկովը: Ես Քոչարյանի ներկայացուցիչների փոխարեն չէի ընկնի հիշողությունների գիրկը և կտայի ինձ դժվարին մի հարց` ինչո՞ւ Պուտինի պաշտոնական ներկայացուցիչը որոշեց հերքել հանդիպման մասին տեղեկատվությունը, ինչո՞ւ նա չցանկացավ ցույց տալ Պուտինի համերաշխությունը Քոչարյանի հետ: Եվ ինչո՞ւ նոր լուրը հանդիպման մասին կամ մեկ այլ հանդիպման մասին տեղեկատվությունը ի հայտ եկավ միայն հայկական կողմի գործադրած հատուկ ջանքերից հետո»:

Մոդեստ Կոլերովը պատահական մարդ չէ. նա փորձված դիվանագետ է, քաղաքագետ ու պատահական ոչինչ չի ասում:

Առավել քան վստահ կարելի է պնդել, որ այս հարցերը խիստ տհաճ են Ռոբերտ Քոչարյանի և նրա գրասենյակի համար ու, հազիվ թե, արձագանք ունենան երկրորդ նախագահի կողմից:

Այնուամենայնիվ, մենք փորձենք պատասխանել REGNUM լրատվական գործակալության գլխավոր խմբագրի հնչեցրած հարցերին:

Ինչո՞ւ Պուտինի պաշտոնական ներկայացուցիչը որոշեց հերքել հանդիպման մասին տեղեկատվությունը, ինչո՞ւ նա չցանկացավ ցույց տալ Պուտինի համերաշխությունը Քոչարյանի հետ:

Մեր կարծիքով, Ռուսաստանի ղեկավարությունը վերջին տարիներին փոքր-ինչ վերանայել է իր մոտեցումները հետսովետական էլիտաների նկատմամբ: Դա տեսանելի է հատկապես վերջին շրջանում` արաբական իրադարձություններից հետո: Ռուսաստանի ղեկավարներն իրոք համակրանք ունեն ավտորիտար ղեկավարների նկատմամբ` որպես իրենց ավելի հարազատ արժեհամակարգի կրողների, բայց հրապարակավ հրաժարվում են նրանց համերաշխություն ցույց տալուց` այս կամ այն երկրի հասարակության շրջանում իրենց առանց այն էլ սասանված հեղինակությունն էլ ավելի չվտանգելու համար: Ռոբերտ Քոչարյանի պարագայում գործել է հենց այս սկզբունքը, որովհետև ռուսները քաջածանոթ են նրա զրոյական վարկանիշին:

Ինչո՞ւ նոր լուրը հանդիպման մասին կամ մեկ այլ հանդիպման մասին տեղեկատվությունը ի հայտ եկավ միայն հայկական կողմի գործադրած հատուկ ջանքերից հետո:

Այս հարցն էլ ունի իր պատասխանը: Մենթալիտետային հոգեհարազատությունը ստիպել է, որ Պուտինի շրջապատն, այնուամենայնիվ, հաստատի իր շեֆի և Ռոբերտ Քոչարյանի հանդիպման փաստը, մանավանդ որ` Երևանից աղերսագին խնդրանքներ են հնչել:

Այստեղ մի «բայց» կա, որի մասին պարոն Կոլերովը համեստորեն լռում է: Բանն այն է, որ նա ռուսական իշխանությանը շատ մոտ կանգնած անձանավորություն է, և ահա նրա շուրթերով Մոսկվան Քոչարյանին հասկացնել է տալիս, որ թույլ չի տա իր գործոնի խաղարկումը Հայաստանի ներքաղաքական կյանքում:

Այսօր Հայաստանի դեմոկրատական կուսակցության նախագահ Արամ Սարգսյանը հայտարարել է, որ իրենք և Հնչակյան կուսակցությունը նախաձեռնում են ձախ ուժերի միավորում, որը միասնական ճակատով մասնակցելու է խորհրդարանական առաջիկա ընտրություններին: «Մենք ուզում ենք, որ ժողովուրդն իսկապես ընտրություն ունենա: Դեմոկրատական սոցիալիզմի ուղին, որը հաստատվել է Եվրոպայում և արտահայտվում է Չինաստանում, Հայաստանի առանձնահատկությունները հաշվի առնելով, պետք է այն հաստատել նաև Հայաստանում: Մեր համաժողովի օրակարգում լինելու է Հայաստանում դեմակրատական սոցիալիզմի հաստատման հարցը»,- հայտարարել է Դեմկուսի նախագահը:

Գեղեցիկ խոսքեր են, լավ մտադրություն, որի ռեալիզացմանը, սակայն, դժվար է հավատալ:

Բոլոր ընտրություններից առաջ ձախերը խոսում են միավորվելու մասին, բայց ընտրություններին մասնակցում են առանձին-առանձին` ընտրարշավի ժամանակ հաճախ քարկոծելով միմյանց:

Օրինակ, ՀՅԴ-ն, որը նաև Սոցինտերնի անդամ է, սկզբունքորեն առանց դաշինքների է մասնակցում ընտրություններին:

Հնչակյան կուսակցությունը, որը, Արամ Գասպարիչի խոսքերով, ձախերին միավորելու նախաձեռնության հեղինակներից մեկն է` ինքն է բաժան-բաժան եղած, ու հասարակությունը չգիտի, թե ո՞ւմ համարի իսկական հնչակ: Հնչակների մի մասը Լևոն Տեր-Պետրոսյանի թիմում է ու պայքարում է ռեժիմը հեռացնելու համար, Շիրխանյանի հնչակները տարբեր տրամաչափի բանակցություններ են վարում` որևէ միավորման մեջ ինքնադրսևորվելու համար, բոլորից անկախ հնչակ Էռնեստ Սողոմանյանն էլ հանգրվանել է աջ գաղափարներ ունեցող ԲՀԿ խմբակցությունում:

Տրադիցիոն մյուս ձախերը` կոմունիստները, առնվազն 3-4 կուսակցություն ունեն` զրոյական վարկանիշով, խարիզմայից զուրկ առաջնորդներով: Նրանք անգամ իրենց առաջնորդ Լենինի ծննդյան օրը մի սեղանի շուրջ չեն նստում, էլ ուր մնաց մի նախընտրական ցուցակում լինեն:

Էլ չեմ խոսում անփոխարինելի մարքսիստի մասին` իր էպոխալ բացահայտումներով ու դարակազմիկ հայտարարություններով:

Մի խոսքով, մեր ձախերը նաև ձախորդ են` քաղաքական իմաստով: Ընտրություններից առաջ նրանք կխոսեն միավորումների մասին, հետո իրար հետ մի լավ կկռվեն, ու դրանով ամեն բան կվերջանա: Խորհրդարանում ձախ դաշտից հայտնվելու հնարավորություն դարձյալ կունենա միայն ՀՅԴ-ն: Այն էլ` ոչ իր ձախության կամ գաղափարական կողմնորոշումների շնորհիվ:

«Լևոն Տեր-Պետրոսայանը լավ գիտեր, որ ժողովուրդն ատելությամբ էր լցված իր և իր իշխանության նկատմամբ, իրեն հնարավորություն ստեղծեցին վերադառնալ և վերակենդանանալ ու ցույց տալ, որ ինքը կարող է ժողովրդի աչքում ավելի բարվոք կերպար ձևավորել»,- այսօր լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց Հայաստանի դեմոկրատական կուսակցության նախագահ Արամ Սարգսյանը։

Ըստ նրա, Լևոն Տեր-Պետրոսյանը մի խնդիր էր լուծում այս ընթացքում. ինքն իրեն վերակենդանացնում էր որպես քաղաքական գործիչ, և փաստորեն նրան հաջողվեց դա անել: «Հաջողվեց այնքանով, որ նա այլևս այն անձը, այն բոբոն չի, որին ժամանակին ժողովուրդն ասում էր՝ հանկարծ տեսնեմ փողոցում և այլն… դա հաջողվեց»,– ասաց Սարգսյանը:

Ինչ վերաբերում է Տեր-Պետրոսյանի շրջապատին, Դեմկուսի նախագահը նշեց, որ նրա շուրջ հավաքված մարդիկ իրենք պետք է որոշեն՝ ինչ շահեցին այս ամենից։

Արամ Սարգսյանը համոզված է, որ ՀԱԿ-ը կմասնակցի ընտրություններին՝ ձգտելով ինչ–որ կերպ «գոնե մի տասը տոկոս ձայն հավաքել ընտրություններին, որպեսզի մի տասը հոգի լինեն խորհրդարանում, որ հաստատեն, որ իրենց միավորը ինչ-որ բան արժե»։ Թեև Սարգսյանը խիստ կասկածում է, որ ներկա գործընթացների պայմաններում ՀԱԿ-ին կհաջողվի հասնել անգամ դրան։

«Միասնություն» դաշինքի մասին ՀԴԿ առաջնորդն ասաց. «Արդարություն դաշինքը հաջողության չհասավ, որովհետև, իրոք, այնտեղ գաղափարապես տարբեր ուժեր էինք, և դա չէր կարող երկար միասնության մեջ լինել, հիմա էլ նույնը ՀԱԿ-ում է, դրա համար այդ ճանապարհը պետք է համարել ավարտված։ Իրոք, պետք է լինի միավոր, որն ունի ընդհանրացված քաղաքական, գաղափարական ծրագիր, որը կարողանա իրականացնել»,- ասաց Արամ Սարգսյանը: