23.04.2024 | 11:42
Ադրբեջանում պահանջել են նաև չորս «անկլավային գյուղերը»...23.04.2024 | 11:23
Վաղը ուշադիր եղեք հատկապես Ոսկեվանի և Բաղանիսի մոտակա դիրքերին․ Նաիրի Հոխիկյան...23.04.2024 | 11:06
Ի՞նչ կապ ունեին Արայիկ Հարությունյանի հարցազրույցի անոնսն ու հետագա «զարգացումնե...13.04.2024 | 13:57
Մենք այլևս չունենք ԱԱԾ, այդ հաստատությունը Նիկոլի ռեժիմի հերթական գործիքն է․ Կար...13.04.2024 | 13:26
Վթարի հետեւանքով մահացած բոլոր չորս զինծառայողները ժամկետայիններ էին....13.04.2024 | 13:06
Արարատի մարզում հայտնաբերվել է 36 կգ ոսկի գողություն կատարող կասկածյալներից մեկը...13.04.2024 | 12:59
Ղազախստանում ձերբակալել են ռուսաստանցու, որը մեղադրվում է տաջիկներին այլ երկրներ...13.04.2024 | 12:28
Փաշինյանի «լռությունը» վախեցնում է «ուսապարկերին»․ «Հրապարակ»...13.04.2024 | 11:29
Գեղարքունիքում զինվորական «ԿամԱԶ» է վթարի ենթարկվել...12.04.2024 | 14:08
Ոսկեպարցի Սամվելի խոհանոցի և հողամասի մի մասը մնալու է ՀՀ-ում, իսկ տունը և տնամե...12.04.2024 | 13:56
Ավազակություն՝ հոր և որդու կողմից. հոր գործը ուղարկվել է դատարան, իսկ որդին ինքն...12.04.2024 | 13:00
Դպրոցներից տարհանման կարիք չկա. ԿԳՄՍ նախարարը` ահաբեկչության կեղծ լուրերի մասին...12.04.2024 | 2:20
Մի կողմից նույն մարդիկ մեզ ասում են, թե «սահման չկա, սահմանները հստակեցված չեն»,...10.04.2024 | 15:10
Ահազանգ ենք ստացել զինվորական ծառայությունից հրաժարվելու հիմքով ՀՀ-ում ապաստանած...10.04.2024 | 14:10
Փաշինյանը Շոլցի հետ հեռախոսազրույցում անընդունելի է համարել Պրահայի, Բրյուսելի և...10.04.2024 | 13:10
Թքած ունեմ նրանց վրա, ովքեր հրաժարվում են «Միր» քարտի ծառայություններից. Պետդում...10.04.2024 | 12:10
Մենք չգնացինք այդ ճանապարհով և հայտնի աշխարհաքաղաքական կենտրոններում որոշվեց հար...10.04.2024 | 11:10
Եթե շատ լինեք, մենք կշրջափակենք կառավարությունը․ Հրանտ Բագրատյան...09.04.2024 | 15:10
Հրաժարվելով ռուսական МИР քարտերից՝ մենք ակամայից հայտնվում ենք պատժամիջոցների տա...09.04.2024 | 14:10
Ուկրաինան և Ռուսաստանն Աբելն ու Կայենն էին. Լեոնիդ Կուչման` Կիև-Մոսկվա հարաբերու...09.04.2024 | 13:10
Մարտական հենակետում երեք զինծառայողի սպանության գործով դիրքի ավագի պաշտպանը դիմե...09.04.2024 | 12:10
Հայկազ Բարսեղյանի սպանության գործով ամբաստանյալները դատապարտվեցին 18 տարի ազատազ...09.04.2024 | 11:10
Կռիվ լինելու ա, ու ես գիտեմ, որ մենք պիտի հաղթենք. Մեր թշնամին էսօր Ադրբեջանում ...08.04.2024 | 15:10
Իսրայելի ՊՆ-ն հայտարարել է Իրանի հետ հարաբերություններում «ցանկացած սցենարի» պատ...08.04.2024 | 14:10
Անիմաստ կրակում են, ոչ մի բան չեն թիրախավորում, երևի վախից է․ Արավուսի նախկին գյ...08.04.2024 | 13:10
ԵԽ-ն Հայաստանի «լամպոչկա» իշխանություններից պետք է պահանջի անհապաղ ազատ արձակել ...08.04.2024 | 12:10
270 մլն գնահատվող աշխարհաքաղաքական վեկտորի փոփոխություն և 0 երաշխիքներ․․․Լիլիթ Գ...08.04.2024 | 11:10
Եթե Արևմուտքը Հայաստանին ինչ-որ բան տա, Թուրքիան Ադրբեջանին եռապատիկը կտա. Չավու...06.04.2024 | 14:10
Գրողների միության նախագահը տեղյակ չէ իրենց շենքը թուրքական դեսպանատանը տրամադրել...06.04.2024 | 13:10
«Նիկոլիստներ, սորոսականներ ու արևմտամոլներ, ուշադիր կարդացեք գրածս»․ Էդուարդ Շար...06.04.2024 | 12:10
Բրյուսելում Հայաստան-ԵՄ-ԱՄՆ հանդիպումը «վտանգի ևս մեկ աղբյուր է ստեղծում» Հրվ. Կ...06.04.2024 | 11:10
Որեւէ մեկը չի կարող երաշխավորել, որ Իրանի թիրախներից մեկը չի դառնա Բաքուն. Վարդա...05.04.2024 | 15:10
Ռուսաստանը գրոհել է Ուկրաինան 13 անօդաչու թռչող սարքերով, բոլորը խոցվել են. Ուկր...05.04.2024 | 14:10
8,800 դոլարի և 5 մլն դրամի կաշառք ստանալու համար մեղադրվող պաշտոնյաների վարույթի...05.04.2024 | 13:10
Զորախաչ եկեղեցին՝ ադրբեջանական թիրախում05.04.2024 | 12:10
«Կրոկուս»-ում ահաբեկչության մեջ մեղադրվող անձի հեռախոսում հայտնաբերվել են Ուկրաի...04.04.2024 | 15:10
Ցեղասպանության վտանգը տարածվել է Հայաստանի ինքնիշխան տարածքի վրա. Լեմկինի ինստիտ...04.04.2024 | 14:10
Զազրելի է, որ որոշ թունավոր տհասներ սկսում են հայհոյել դասագիրք կազմողներին՝ իրե...04.04.2024 | 13:10
Թուրքիայում 2 հայի են բռնել, որոնց կոշիկներում 109 հազար դոլարի ոսկու ձուլակտորն...Մեր քաղաքական դաշտում արդեն շատ-շատերը, պատկերավոր ասած, «յուղ են վառում»: Րաֆֆի Հովհաննիսյանն ու Խաչատուր Քոքոբելյանը ճիշտ ու ճիշտ նոր բաժանված ամուսինների պես իրար են անպատվում, ՀԱԿ-ից մարդ գլուխ չի հանում, թե ի վերջո ինքնուրո՞ւյն են գնալու ընտրությունների, թե կցվելու են ԲՀԿ-ին, Գալուստ Սահակյանն արժանացել է Անի Քոչարի թունդ անեծքին, քանի որ ասում է, որ ԱԺ-ում հաշմանդամներին թեքահարթակներով ապահովելու փող չկա, ամբողջ Երևանն էլ քննարկում է իր քաղաքապետի և Վոլոչկովայի ֆոտոսեսիան…
Մինչդեռ «իշխանափոխված» Վրաստանը կրկնում է Հայաստանի` 1998-ի ճանապարհը: «Голос России» ռադիոկայանը հաղորդեց՝ Վրաստանի նորընտիր խորհրդարանը բացի այն, որ շատ սառն է ընդունել Սահակաշվիլու հայտնվելը խորհրդարանում, նաև իր անդրանիկ նիստում խորհրդարանական հանձնաժողով է ստեղծել «Սահակաշվիլու ռեժիմի կատարած հանցագործությունների բացահայտման» նպատակով: Իսկ 1998-ին Հայաստանում ստեղծվել էր Քաղաքական խորհուրդ` Ռոբերտ Քոչարյանին կից, Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ռեժիմին քաղաքական և իրավական գնահատական տալու համար: Եթե մեզանում Վանո Սիրադեղյանը փախավ երկրից, վրացիների մոտ էլ փախավ Դմիտրի Շաշկինը: Վստահաբար, Սահակաշվիլուն էլ նույն ձևի հանգիստ կթողնեն, ինչպես մեզանում հանգիստ էին թողել Տեր-Պետրոսյանին: Ժամանակին` Ելցինի հրաժարականից հետո, մեր ռուս բարեկամները կատակով սպառնում էին` ՌԴ քրեական օրենսգրքում մտցնել «Երկիրն անսթափ ղեկավարելու մասին» հոդված… Կատակը կատակ, բայց մեզ հայտնի է, թե ինչպիսի վնասներ հասցրեց Ռուսաստանին «Ելցինի ռեժիմ» կոչեցյալը, բայց հիմա մարդը արձաններ ունի…
Իհարկե, մեր, ռուսների, վրացոց սրտերը կհովանային, եթե դատվեին Տեր-Պետրոսյանի, Քոչարյանի, Ելցինի, Սահակաշվիլու ռեժիմները, բայց հետխորհրդային տարածքում տենդենցն այն է, որ չեն դատվում ու չեն դատվելու: Միգուցե բարին դա է` ցնցումներից, շառից, փորձանքից հետո… Ու ինչպես եղել էր ԽՍՀՄ քանդելու դեպքում, նախկին վարչակարգերին չդատելու դեպքում էլ մենք` հայերս, առաջնեկ դուրս եկանք:
Դեռ 1990-91 թվականներին ոչ ոք չդատեց մեր նախկին կոմունիստ ղեկավարներին, և՛ գլխանց, և՛ մինչև հիմա ոչ ոք չի անում այնպիսի տխմարություն, ինչպիսին է ԿԳԲ-ի նախկին ագենտների բացահայտումը: Իսկ 1998-ին Սպարապետը հայտարարեց, որ վերջ` սա վերջին արտահերթ ընտրությունն է մեր երկրի: Տեր-Պետրոսյանի վարչակարգին էլ Քաղաքական խորհուրդը, ուր գերիշխում էին Լևոնի երեսից տուժած դաշնակները, տվեց շատ մեղմ գնահատական`առանց իրավական գնահատականի:
2008-ի իշխանության փոխանցման ժամանակ էլ Տեր-Պետրոսյանն արեց իշխանությունը զոռով խլելու անհաջող փորձ, սակայն գործնականում նրան ներեցին, հետը երկխոսեցին, իսկ երբ այս ԱԺ ընտրություններից առաջ, Վանոյի խոսքով ասած, «ղալաթ» արեց և երդվեց ԲՀԿ-ի արևով, նույնիսկ օգնեցին դուրս չթռնել ԱԺ-ից ու խմբակցություն ունենալ…
Ինքնին Լևոնի սերն առ ԲՀԿ տարօրինակ երանգ ուներ և ունի, քանի որ նշանակում է կամա թե ակամա խաղալ Քոչարյանի օգտին: Ու ստացվում է, որ ՀՀ երեք նախագահների «եռանկյունում» թեև իրար դեմ ինտրիգներ լարելն անպակաս է, բայց լավ էլ իրար «պասեր» տալով խաղում են: Եթե Տեր-Պետրոսյանը «պաս» է տալիս Քոչարյանին, ապա Քոչարյան-Սարգսյան հարթությունում հաստատ հակասություններն ավելի քիչ են… Կարճ ասած, ՀՀ երեք նախագահների միջև պայթյունավտանգ ոչինչ չի կատարվում, և այդ «եռանկյունուց ձերբազատվելու»` Ժիրայր Սէֆիլյանի և այլոց գաղափարները 2013-ի ընտրություններին հաստատ անիրագործելի են… Րաֆֆի Հովհաննիսյանով կամ էկզոտիկ էպոսագետով հաստատ նույնիսկ փոքր տեղաշարժ չի ստացվի:
Ի դեպ, ՀՀ բոլոր երեք նախագահներին արժվորելու և էքս-նախագահների ուժերը պետականաշինությունում օգտագործելու գաղափարը գնալով թափ է հավաքում: Առաջինը դա դեռ 2010-ին հնչեցրել էր գեներալ-քաղաքագետ Հայկ Քոթանջյանը, այնուհետ այդ միտքը պարբերաբար հնչել է, այժմ էլ սկսում է դառնալ ակտիվ երիտասարդների սեփականություն: Ահա, մասնավորապես, ինչ է գրում երիտասարդ բլոգեր Սմբատ Ղահրամանյանը. «Որքան պետությունը, ժողովուրդը հավատա, զորակցի իր երկրի ղեկավարին՝ ով էլ լինի այդ պաշտոնում, այդքան այդ երկիրը ավելի կծաղկի ու կբարգավաճի, կհզորանա ու հաջողություններ կգրանցի… Գուցե ինձ հետ համաձայն չլինեն շատերը, բայց երկրի ղեկավարին ես դասում եմ պետության եռագույնի, զինանշանի, պետական հիմներգի կողքին, այո, սա է իմ գիտակցությունը, սա է իմ խորին համոզմունքը: ՀՀ երեք նախագահներն էլ մեր խորհրդանիշներն են և իրավունք չունենք որևէ մեկին վիրավորելու` անկախ ամեն տեսակ հանգամանքներից ու պատճառներից: Ես հարգում եմ ՀՀ երեք նախագահներին էլ, որովհետև նրանցից յուրաքանչյուրն էլ մի շատ կարևոր ու ծանր շրջան`ղեկավարելով Հայաստանը, կարողացել են դուրս գալ պատվով և հաջողություններ գրանցել: ՀՀ նախագահին հարգելով`մենք յուրաքանչյուրս հարգում ենք`ինքներս մեզ, մեր երկիրը»:
Դե ինչ, 2013-ի ընտրություններից հետո երևի լրիվ բյուրեղանա այդ գաղափարը ու առաջին և երկրորդ նախագահներն իրենց տեղն ու դերը ստանան: Իսկ չորրորդ նախագահ կունենանք 2018-ին, և հիմիկվանից պետք է մտածել` ով է լինելու այդ որակապես նոր նախագահը:
Շաբաթվա Վարկածները մշակեց Արսեն ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ
Քրեական դատավարության նոր օրենսգրքում սպասվող փոփոխությունները
«Հայկական վարկածը» պարբերաբար հարցեր է ստանում դատապարտյալներից, նրանց հարազատներից, որոնք ցանկանում են առավել հանգամանալից տեղեկանալ քրեական օրենսգրքում և քրեական դատավարության օրենսգրքում սպասվող փոփոխությունների մասին:
Մենք զրուցեցինք Քրական դատավարության նոր օրենսգրքի աշխատանքային խմբի ղեկավար, Երևանի պետական համալսարանի Իրավաբանության ֆակուլտետի դոցենտ Հրայր Ղուկասյանի հետ՝ փորձելով ներկայացնել քրեական դատավարության օրենսգրքի դրույթների հիմնական փոփոխությունները:
Օրենսգրքի նոր նախագիծը որակական նոր փաստաթուղթ է: Իրավական ակտ, որը շատ լուրջ տարբերություններ ունի գործող օրենսգրքի հետ համեմատած:
Դեռևս 2010 թվականին կառավարության կողմից ընդունվեց հայեցակարգ , որի հիման վրա պատրաստվում է օրենսգիրքը, ինքը արդեն որոշակի տեսք ունի, պատրաստի վիճակ, կառավարության կողմից օգոստոսի 7-ին հաստատվել է նախնական տարբերակը, հիմա օրենսգիրքը մտնելու է Ազգային ժողով, որտեղ քննարկման է դրվելու:
—Ի՞նչ հիմանական առանցքային ուղղություններ կան այս փաստաթղթում:
-Ասեմ որ, փոխվելու է առաջին հերթին քրեական գործ հարուցելու կարգը: Մեր գործող օրենսդրության համաձայն՝ այն բավականին ֆորմալիզացված բարդ ընթացակարգ է. հաղորդումը ստանալուց հետո 10 օր նախաքննություն է ընթանում. ստուգում են հանցագործություն կա, թե՞ ոչ, հետո նոր որոշում՝ հարուցել քրեական գործ կամ մերժել:
Նոր օրենսգիրքն ահագին պարզեցրել է այդ ընթացակարգը:
Փորձ է արվելու այդ ֆորմալիզմից ազատվել: Երբ օրենքով սահմանաված կարգով հաղորդում է ստացվում հանցագործության մասին, միանգամից սկսվում է վարույթը: Այսինքն՝ նախաքննությունը սկսվում է վարույթ ընդունելու պահից:
Դա նշանակում է , որ գործն ի սկզբանե վարելու է մեկ անձ՝ գործը քննող քննիչը: Ներկայիս՝ հետաքննություն, հետաքննիչներ կամ այլ անձինք, որոնք նախապատրաստում են գործը հետո տալիս քննիչին, չեն լինելու:
Դուրս են գալու ձևական պահերը, երբ սկզբից բացատրություն են վերցնում անձից, հետո քրեական գործ հարուցելուց հետո է նա ցուցմունք տալիս և այլն, այդ ամենը հավասարվում է մեկ մակարդակի : Սկսվեց գործի քննությունը, անձինք դառնում են վկաներ:
—Իսկ եթե գործը չի ունենում այդ հիմքը, որով քրեական գործ հարուցվի: Ինչքանո՞վ է ճիշտ քննիչին զբաղեցնելը:
-Դրա համար նախագիծն ասում է. առերևույթ հանցագործության հատկանիշներ պարունակող: Հետաքննության իմաստն է փոխվում այսինքն` դա կլինի օպերատիվ հետախուզական միջոցառումների համալիր ծրագիր:
Հ.Գ. Ընթերցողին չծանրաբեռնելու նկատառումով զրույցը ներկացնում ենք հատվածաբար.
Զրուցեց՝ Ռուզան Ավոյանը
Շարունակելի….
Մեր ընթերցողը հաստատ արդեն հասցրել է հոգնել ու ձանձրանալ Վարդան Օսկանյանի թեմայից: Բայց արդյո՞ք իրականում դա այդքան կարևոր և ճակատագրական թեմա է: Իհարկե ոչ, այդպիսի կարևորություն այն ստացել է նաև մեր գործընկերների`լրագրողների ջանքերով:
Այսօր մեր մասնագիտական տոնն է` հայկական մամուլի օրը: 218 տարի առաջ Հնդկաստանի Մադրաս քաղաքում լույս տեսավ հայկական առաջին տպագիր լրագիրը` «Ազդարարը», և հայն էլ յուրացրեց այն մասնագիտությունը, որ հաճախ կատակով կոչում են «երկրորդ հնագույն»:
Ու հետաքրքիր է, որ պաշտոնատար անձանցից մեր մասնագիտական տոնի մասին նախևառաջ հիշեց ԱԺ նախագահ Հովիկ Աբրահամյանը. «Եվս մեկ անգամ շնորհավորելով բոլոր լրատվամիջոցների աշխատակիցներին՝ մաղթում եմ հաջողություն, հաստատակամություն, բարեկեցություն և լավատեսություն»: Հովիկ Աբրահամյանը թերևս այն պաշտոնյան է, որը ժամանակին շատ է հայտնվել մամուլի թիրախում, հիմա կարծես քչից-շատից լեզու է գտել մեր գործընկերների հետ, և ընդհանուր առմամբ իր մաղթանքում բավականին ճիշտ է արտացոլել այն, ինչ պետք է լրագրողին: Հաջողություն`լրագրողը շատ է նման զինվորի, իսկ ցանկացած զինվորին, լինի նա խանդավառ կամավոր, թե նյութապաշտ վարձկան, միշտ էլ պետք է հաջողությունը: Հատատակամություն` առանց դրա չես կորզի ամենաթանկ կապիտալը` ինֆորմացիան, և այն չես հասցնի ընթերցողին: Բարեկեցություն` դե բոլորս մարդ ենք, թեև շատերի համար գրողուցավ ենք, ու ոչինչ մարդկային մեզ խորթ չէ: Եվ լավատեսություն` բավականին դժվար է լավատես մնալ, սիրել աշխարհը և մարդկանց, երբ հիմնականում շփվում ես ոչ թե վեհության, այլ տականքության դրսևորումների հետ… Բայց դիմանում ենք, շարունակում ենք մեր առաքելությունը` լավ թե վատ:
Բայց այսօր, շնորհավորելով իրար, և բաժակը բաժակի զարկելով, նաև հիշենք, թե ինչ էր ասել մեր առաքելության մասին մեծն Նժդեհը. «Նրա պարտականությունն է — խտացած ճշմարտություններ տալ ժողովուրդին: Նպատակը — այս ճշմարտություններով լուսավորել ժողովրդին դեպի ապագան:
Չունի՞ մամուլն այս կոչումը` ավելորդ մակաբույծ է դա եւ զուր տեղը ժողովուրդները կերակրում են զայն իրենց հաշվին:
Դժբախտաբար, որոշ բացառությամբ, այսպիսին է` մերը, հայկականը: Լրագրություն եւ ո՛չ մամուլ — այս նշանակում է, թե մենք դեռեւս տհաս ենք, թե չենք կարողանում մեր կյանքի ներքին կնճիռները գտնել, լուսաբանել զանոնք եւ մեր միտքն զբաղեցնում ենք արտաքին եղելություններով, լուրերով: Մեզ համար դեռ այն է հետաքրքիրը, ինչ մեզնից դուրս է կատարվում կամ միայն արտաքուստ առնչություն ունի մեզ հետ: Այս մտայնությունը իշխել է մեր լրագրության մեջ համարյայ իր սկզբնավորության օրից:
Փրկությունը դրսից է — այս բավական է, որ լրագրությունը խանդավառվի արտաքին բարենպաստ նշաններով, մի դիվանագետի կարեկից ժպիտով, մի անվանի եւրոպացու հայասեր արտահայտությունով, մի միսիոնարական ընկերության հայանվեր ջանքերով, մի խաղաղասիրական վեհաժողովի հայանպաստ բանաձեւով, մի պարլամենտական գործիչի զգացված ճառով… Լրագրություն, որի որոշ օրգանները արտաքին ույժերի հանդեպ ներող են, քծնող, խնկարկող, իսկ ներքուստ` պառակտիչ, անհանդուրժող եւ ամբարտավան: Լրագրություն, որի որոշ օրգանները ղեկավարվում են փողոցի առաքինություններով կամ տարփողելով մեծ ժողովուրդների ույժն ու հմայքը, վատաբար արհամարհում են սեփականը: Լրագրություն` որ բորբոքում է թայֆայական կրքերը եւ ընդունակ չէ մի տարրական ճշմարտություն ըմբռնելու. այն է, թե ժողովրդի ինքնապաշտպանությունը մի գործ է, որի մեջ ամեն հոսանքի եւ ուղղության մարդիկ միակամ պիտ լինեն»:
Փաստորեն, Նժդեհից հետո տասնամյակներ անցան: Ոչինչ չփոխվեց: Ու թեև արդեն 21 տարի անկախ պետություն ենք, թեև հաղթել ենք պատերազմում, բայց մինչև հիմա չունենք «մամուլ, վերջապես, որ ազատվի օտարահակ մտայնությունից և արիություն քարոզի, որ խլյակների փոխարեն հերոսական ժողովուրդի մասին խոսի և այդ այդպես , մինչև որ հայությունը` խրոխտաբար կանգնած իր բարձրավանդակի վրա ապացուցե աշխարհին, թե ինքը արի է — տեր իր հայրենիքին եւ ճակատագրին»:
Իսկ մենք, չնչին բացառությամբ մինչև հիմա տեր չենք կանգնում մեր հաղթանակին, մեր ընթերցողին հպարտության ու ինքնավստահության փոխարեն տագնապ, անզորություն ու վհատություն ենք ներարկում: Ու երբեմն կատարում ենք մեր երկրի ու ազգի գլխին կռռացող ագռավի դեր, ցինիկաբար ծաղրում ու տրորում ենք ամեն ինչ, նույնիսկ ակնհայտ լավի մեջ վատն ենք փնտրում:
Բայց չէ՞ որ այդպիսին չենք մենք, երբ շփվում ենք ոչ թե ընթերցողի, այլ իրար հետ: Իսկ միգուցե ընթերցողի՞ն էլ վերջապես ասենք, որ ինքն ավելի լավն է ու վեհը, քան կարծում է, որ իր շրջապատն ավելի լավն է, քան կարծում է, որ մենք ավելի լավն ենք, քան կարծում ենք… Որ բոլորս պատկանում ենք մի հնագույն Ազգի, որի երակներում Արարչի հրեղեն արյունն է հոսում, ու այդ Ազգը վեհ առաքելություն ունի այս մոլորակում:
Վարկածները մշակեց Արսեն ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ
Վհուկների որսը շարունակվում է, սակայն հանրությունը գոհունակություն հայտնելու փոխարեն տարակուսած է, քանի որ այդպես էլ չի հասկանում, թե ինչ չափանիշներով են ընտրվում վհուկները:
Հոգեկան հիվանդների խնդիրները, որոնց թիվը մեր երկրում գնալով ավելանում է, մնում են չլուծված: Շատ է խոսվում, որ վերջին տարիներին էական առաջընթաց է գրանցվել, սակայն դա միայն պատկան մարմինների հաշվետվություններում: Հոգեբուժարանները բավականին լուրջ ֆինանսավորում ունեն, դրամաշնորհների առումով էլ առաջնային պլանում են, սակայն դա չի խանգարում, որ ոլորտում պարբերաբար չարաշահումներ կատարվեն: Իսկ ակտակտների առումով այս ոլորտը չի զիջում խոշորներին: Ավելին՝ ֆինանսավորման բարձրացմանը զուգահեռ հիվանդների վիճակը մնում է նույնը. նրանք ենթարկվում են թրաֆիկինգի, բռնության և այլ բազում խնդիրներ ունեն, որոնք հնարավոր չէ ներկայացնել մեկ նյութի շրջանակում:
Օրերս ոստիկանության Վարդենիսի քննչական բաժնում միանգամից երկու քրեական գործ է հարուցվել. պարզվել է, որ Վարդենիսի «Նյարդահոգեբանական տուն-ինտերնատ» ՊՈԱԿ-ի տնօրեն, 1958 թ. ծնված Նվեր Հովհաննիսյանը նախ՝ ս/թ. ապրիլից մինչև սեպտեմբերն ընկած ժամանակահատվածում յուրացրել է կազմակերպությանը հատկացված 3.100 լիտր բենզինը` նշված ՊՈԱԿ-ին պատճառելով 1.302.000 դրամի նյութական վնաս: Եվ երկրորդ՝ ինչպես նշված է պաշտոնական հաղորդագրության մեջ, տուն-ինտերնատի հոգեկան խանգարման հետևանքով իրենց արարքի բնույթն ու նշանակությունը գիտակցելու կամ դրանք ղեկավարելու հնարավորությունից զրկված մի շարք բնակիչների շահագործելով՝ 2012 թ. մայիսից մինչև սեպտեմբերն ընկած ժամանակահատվածում, աշխատանքային թերապիայի անվան ներքո, նրանց տեղափոխել է Գեղարքունիքի մարզի Ներքին Շորժա գյուղի տարածք և ստիպել զբաղվել անասնապահությամբ՝ խնամելով տուն-ինտերնատի և իր բարեկամների խոշոր և մանր եղջերավոր անասուններին: Նվեր Հովհաննիսյանը ձերբակալված է:
Հոգեբուժարաններում միշտ էլ եղել են նման դեպքեր: Նույն հաջողությամբ տնօրենը կարող է արդարանալ թե՝ հիվանդները աշխատել են աշխատանքային թերապիայի շրջանակներում և այլն, բացի այդ աշխատել են ոչ միայն Վարդենիսի հոգեբուժարանում և ոչ միայն իր օրոք ու նա չի ստի:
Ի՞նչ ենք ուզում ապացուցել հանրությանը և ի՞նչու հենց այսօր. բոլորի համար պարզ է, որ քաղաքական ներկայիս իրավիճակը զոհեր է պահանջում:Վերլուծելով՝ թե ինչ ինտենսիվությամբ են վերջին շրջանում կատարվում բացահայտումները, կարելի է միանշանակ ասել՝ կիրառվում է «հավատում ենք, որ փոխվելու ենք» օպերացիան:
Սակայն ինչպե՞ս հավատալ, երբ նույն Վարդենիսում քաղաքապետ է վերընտրվում ՀՀկ-ական կառույցի ղեկավար Վալոդյա Խլոյանը, որը լինելով քաղաքապետ, երեք տարի շարունակ կանգնեցրել է իր էլեկտրականության հաշվիչը, պետությանը պատճառելով ոչ նվազ չափի ( 3միլիոն 600 հազար դրամի) վնաս: Վարդենիսի ՀՀԿ –ական քաղաքապետը 3 տարի շարունակ կանգնեցրել է գազի հաշվիչը | Arm Version:
Սա ավելին է, քան ասենք հոգեբուժարանի տնօրենի կատարած յուրացումը, բայց նա ոչ միայն չի ձերբակալվել, այլև ավելին՝ վերընտրվել քաղաքապետի պաշտոնում:
Վարդան Օսկանյանին անձեռնմխելիությունից զրկելը մի շարք հարցերում պարզություն մտցրեց և նպաստեց բաժանարար գծերի հաստատմանը: Շատերը այլևս հնարավորություն չունեցան «լղոզված» դիրքորոշում պահպանել, ստիպված եղան արտահայտվել: Դա վերաբերում է նախևառաջ Ռոբերտ Քոչարյանին:
Թեև ամեն ինչ իմացող Գալուստ Սահակյանը նշեց, որ Ռոբերտ Քոչարյանի հայտարարության ոգին ու ձեռագիրը չի համապատասխանում վերջինիս նկարագրին, այնուամենայնիվ, ՀՀ երկրորդ նախագահի հայտարարության տեքստն ամրագրում է շատ կարևոր իրողություններ:
ԱՌԱՋԻՆԸ` Ռոբերտ Քոչարյանն ասաց «տեր եմ» Վարդան Օսկանյանին ու դրանով հաստատեց, որ Օսկանյանն իր «կոմիսարն» է ԲՀԿ-ում: Այլ «կոմիսարներ» էլ նա ունի այնտեղ` օրինակ Գուրգեն Արսենյանը, մեկ «կոմիսար» էլ կար, որին չկարողացավ պահել` ոսկեզօծ կրակող «Վերտու» հեռախոսից վախեցած Հմայակ Հովհաննիսյանը, բայց Օսկանյանը գլխավոր «կոմիսարն» է: Եվ Օսկանյանի նկատմամբ իրականացրած օպերացիան հուժկու հարված էր հենց Քոչարյանի դիրքերին:
ԵՐԿՐՈՐԴԸ` Ռոբերտ Քոչարյանը շատ դժգոհ է ԱԺ-ում ունեցած իր ազդեցությունից: «Ազգային ժողովի ինքնավարկաբեկման» մասին նրա խոսքը հենց այդ իրողության վկայությունն է: Նա դժգոհ է ԲՀԿ-ից, որ շատ թույլ պաշտպանեց Օսկանյանին, սահմանափակվելով ընդամենը բոյկոտով, և նույնիսկ ԲՀԿ առաջնորդը շտապ ճարեց արտերկրյա ուղևորություն, որը կարևորեց ավելին, քան ԲՀԿ-ի թիվ 2 Օսկանյանի անձեռնմխելիության հարցը: Ու նա ահավոր դժգոհ է ՀՀԿ խմբակցությունում ունեցած «յուրային» կադրերից, որոնք ճակատագրական պահին չաջակցեցին իրեն: Նրանց համարձակությունը չհերիքեց միանալ ԲՀԿ-ի հայտարարած բոյկոտին ու փորձել ապահովել քվորումի բացակայությունը: Չէ՞ որ բավարար էր ընդամենը 6 ՀՀԿ-ականներ «թռնեին» քվեարկությունից, և քվորում չէր լինի, ու Օսկանյանի մասին «փուռը տալու» որոշում չէր կայացվի:
Քոչարյանն, անշուտ, ուներ 6-ից ավելին յուրայիններ ՀՀԿ խմբակցությունում, սակայն դրանք բոլորը սահմանափակվեցին պատի տակ դժգոհություն հայտնելով, իսկ հետո սուսուփուս քվեարկեցին: Կարևոր չի, կողմ թե դեմ, կարևորը` քվեարկեցին ու ապահովեցին քվորումը:
Ու այժմ ինչքան էլ աղմուկը շարունակվի, թե Օսկանյանի դեմ քաղաքական հետապնդում է իրականացվում, այդ ամենը, ինչպես կասեր ռուսը, «разговоры в пользу бедных». Փաստը մնում է փաստ, որ Սերժ Սարգսյանի թիմին հաջողվեց չեզոքացնել ինչպես ԲՀԿ-ում Քոչարյանի «կոմիսար» Վարդան Օսկանյանին, այնպես էլ ՀՀԿ-ում առկա քոչարյանական կադրերին:
Էլ ի՞նչ ռեսուրսով պիտի փորձի ապահովել սեփական վերադարձը իշխանության:Դաշնակներո՞վ, ԲՀԿ-ում ունեցած կադրերով: Ախր ԲՀԿ-ի զանգվածի վրա հույս դնել չի կարող. թեև ԲՀԿ-ն Քոչարյանի ստեղծած կուսակցությունն է, բայց մեծամասնությունն այնտեղ են իշխանությանը մոտ լինելու և օգտվելու համար, այլ ոչ թե իշխանությանը հակադրվելու:
Անգամ եթե Գագիկ Ծառուկյանը որոշի մասնակցել նախագահական մրցավազքին, դա չի անի Քոչարյանի ազիզ խաթեր: Դա կանի իր համար, ու «կոմիսար» Օսկանյանի վնասազերծմանը թերևս այդ պատճառով պատասխանեց լռությամբ: Հետաքրքիր էր, որ նույնիսկ Օսկանյանի հարցում ԲՀԿ առաջնորդը փորձ չարեց պրոբլեմներ ստեղծել, իսկ նրան հարվածելը կարող է նպաստել ՀՀԿ-ԲՀԿ լարվածության աճին, ինչը ՀՀԿ-ին հաստատ պետք չէ…
Ի՞նչ է խաղարկվում ԲՀԿ առաջնորդի շուրջ, ինչին նա պատասխանեց, որ «քաղաքական բումերանգը» կարող է վերադառնալ: «Կոմպրոմատները» մեյդան բերողը կարծես թե ձգտում է այրել կամուրջները ԲՀԿ-ի և ՀՀԿ-ի միջև: Նույն շրջանակները միաժամանակ հրապարակ են նետում մի գաղափար, թե Քոչարյանն ու Սարգսյանը կարող են համաձայնության գալ` զոհաբերելով ՀՀԿ-ն… Այսինքն` ոմանք ձգտում են նրան, որ ՀՀԿ-ն և ԲՀԿ-ն գնան փոխադարձ առճակատման ու փոխադարձ ոչնչացման:
Անշուշտ, այդպիսի ինտրիգը ի նպաստ է «հիասթափության պահ» ապրող Ռոբերտ Քոչարյանի: Բայց ավելի երկար հեռանկարի տեսանկյունից դա սպասարկում է այն նոր-նոր թափ հավաքող մի խավի` ներկայիս էլիտաներին ձգտում են փոխարինելու գալ եվրոպական կրթություն ստացած, ապազգային «եվրաարժեքներով» տոգորված նոր երիտասարդ կարիերիստների խմբավորումներ: Նրանք, ում Չարենցի հերոս խմբապետ Շավարշը զզվանքով կոչել էր «օսլայած տղերք», իսկ ԲՀԿ-ական Ծաղիկ Ռուբոն ոչ պակաս զզվանքով կնքել էր «ժելեած մազերով երիտասարդներ»: Ու այդ «օսլայած» և «ժելեած» գեներացիայի ներկայացուցիչները կան և Սարգսյանի, և Քոչարյանի մերձավոր շրջապատներում: Այսօր նրանք իբր թե հակառակորդ ճամբարներում են, բայց իրականում շատ ավելի խորթ են սեփական ճամբարներին, քան զմիմյանս: Դա արդեն ՏԵՍԱԿԻ ու տեսակների պայքարի խնդիր է, և ըստ իս, ՀՀԿ-ի ու ԲՀԿ-ի «քյառթուները» մեր ազգին ավելի հոգեհարազատ են, քան «օսլայած տղերքը»:
Վարկածները մշակեց Արսեն ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ
Այսօր առավոտյան օրս սկսեցի «ՇԿԻԴ հանրապետությունը» ֆիլմով, ու ակամայից սկսեցի զուգահեռներ անցկացնել: Երբ երեխան ընկնում է մանկատուն, նա գիտի, որ կյանքն առջևում է, իսկ երբ ծեր մարդն է ընկնում ծերանոց, նա էնտեղ սպասում է, մինչ իր երկրային կյանքն ավարտվի…
Չորրորդ գյուղում գտնվող, ինչպես իրենք են ասում, ծերերի տունը, բավականին մեծ համալիր է` բաղկացած տարիքավորների՝ ծերերի և անօթևանների ապաստաններից: Ծերերինն իր հերթին ունի երկու բաժանմունք՝ համեմատաբար առողջների ու անկողնային ծերերի, որոնց խնամք է պետք, ինչպես նրանք են անվանում՝ «հիվանդանոց»-ը: Խնամում են սանիտարներն ու բուժքույրերը՝ օրը երեք անգամ տակդիրներն են փոխում, հաց են ուտացնում: Բայց միևնույնն է, անկողնային ծերերին խնամելը շատ բարդ է, մանավանդ, եթե հաշվի առնենք, որ սանիտարների աշխատավարձը 40000-ից չի անցնում, այսինքն՝ օրական 1000 ու մի քիչ ավել դրամով այդ սանիտարները խնամում են այնպիսի հիվանդների, որոնց խնամքի համար դրսում վճարում են ժամը 1000 դրամ: Բաժանմունքում ծանր հոտ կար. ծերերի, վատ պայմանների, կերակուրի միախառնված հոտն անտանելի էր։ Ասում են, որ այդ շինությունը ի սկզբանե սխալ է սարքված, օդափոխման համակարգը բացակայում է, դրա համար էլ ծանր հոտը չի անցնի ինչքան էլ մաքրություն անեն: Բայց այդ դեպքում կարելի է գոնե անկողնային բաժանմունքը տեղափոխել մեկ այլ մասնաշենք. մարդկային տարրական պայմաներից զուրկ բնակտարածքում անօգնական մարդկանց պահելը մեղք է։ Ի վերջո այստեղ մարդիկ են, որ դուրսուներս անել չեն կարողանում ու դատապարտված են զօրուգիշեր գարշահոտ շնչելու։
6 մասնաշենքից 2-ն է վերանորոգված. 2009 թ.-ից արդեն գործում է ջեռուցման համակարգը։ Նոր տնօրենը ԲՀԿ-ից Արմեն Գյուրջյանն է, որի նշանակվելուց հետո բոլոր սենյակներին Ծառուկյանը հեռուստացույցներ է բաժանել: Վերանորոգել ու կահավորել են ընդհանուր միջանցքը և որոշ սենյակներ. հիմա վերանորոգված սենյակները մեկումեջ են: Բնակիչները հպարտությամբ ցույց էին տալիս կենտրոնական ջեռուցման ռադիատորները:
Ծեր խնամյալների թոշակներից 8000 դրամ պահվում է նրանց սննդի համար, մնացածը նրանք ծախսում են ինչի վրա ուզում են: Չնայած բուժկետերում դեղորայքի,տակդիրների առատություն էր տիրում` դեղորայքի համար ծերերից յուրաքանչյուրին նախատեսված է օրական 46 դրամ, այսինքն՝ ամսական 1380 դրամ: Էդ ի՞նչ դեղորայք կարելի է գնել այդ գումարով, էն էլ ծերերի համար, որ հազար ու մի հիվանդություն ունեն: Բուժանձնակազմը շատ դժգոհ է դրանից, քանի որ երբ թանկ դեղ է պետք լինում, նրանք ստիպված ընդհանուրի են բերում հաշվարկները, որպեսզի կարողանան մի հիվանդին հատկացնել իր թանկ դեղամիջոցը:
Ծերերն ամենից շատ ուշադրության կարիք ունեն. Լենա տատիկը Լենինականից է, ծնվել է 1936թ., ունի երկու որդի, երկուսն էլ ապրում են Երևանում: Ավարտել է Լենինականի բուժտեխնիկումը, ողջ կյանքն աշխատել է հիվանդանոցներում որպես բուժքույր, մեծ մասը Մանկական հիվանդանոցում, եղել է միակ մանկական մասսաժի մասնագետը, և իր մասնագիտությունը սովորեցրել է նաև ուրիշ շատերին։
«Ես շատ լավ եմ ապրել, ամուսինս ինձ շատ լավ է պահել: Տղաներիս երկուսին էլ պարապել եմ տվել, պոլիտեխնիկ են ավարտել: Հետո մեկը գնաց Գերմանիա, էստեղ իրա նկարը մի աղջկա ցույց տվեցի՝ հավանեց, համաձայնվեց ամուսնանա, նշանդրեք արեցի առանց տղուս, ասում էին՝ բա փեսեն ո՞ւր ա, նկարն էի ցույց տալիս: Տենց ամուսնացրեցի տղուս հեռակա: Հետո էլ փոքր տղուս ամուսնացրեցի: 1998թ. թողեցի փոքրին ստեղ ու գնացի մեծիս մոտ, ապրեցի ընդեղ 3 տարի, հետո 2001-ին եկանք Հայաստան: Եկա տեսնեմ, երեք տունս էլ ծախել են երեխեքը: Թե ո՞նց են ծախել առանց ինձ, չգիտեմ, բայց իրավաբանն ասեց, որ ինչ-որ բան փոխելու համար արդեն ուշ ա», — պատմում է Լենա տատիկը:
Հետո փոքր տղան գնացել է Ամերիկա, տարիուկես մնացել ու հետ էր եկել ինչ-որ գումարով, որով էլ Մալաթիայում տուն են գնել: Էդ տունն էլ, չգիտես ինչու, վաճառել են ու ծաղկանոցներ գնել, որն էլ էլի չկա՝ ընկել են ինչ-որ մախինացիաների մեջ: Հիմա մեկն ապրում է Աբովյանում `վարձով, ինքն էլ մյուս տղայի զոքանչի տանն է ապրել:
«Ես 30 հազար թոշակ էի ստանում, համ էլ երեխա էի պահում, 30 հազար էլ տեղից էր գալիս, սաղ տուն էի տալիս: Բայց տղուս զոքանչը դժգոհ էր, ու հա ասում էր, թե ես ինչի՞ պետք ա իրա տանն ապրեմ: Հետո բարի մարդիկ խորհուրդ տվեցին դիմել ծերանոցի համար: Հիմա ստեղ իմ առաջին Նոր Տարին եմ դիմավորելու: Լավ ա ստեղ լինեմ, քան խալխի մուննաթը վրես լինի: Զոքանչը անկողինս պատուհանից դուրս էր գցել, ո՞նց մնայի: Տղես ասում էր, որ իրանք աշխատանք չունեն, ես էլ թոշակ եմ ստանում, համ էլ էդ երեխու փողը, ասում էր՝ մի գնա, մենք չենք կարա ապրենք: Մի քիչ փող ունեի հավաքած բանկում, էդ էլ Մալաթիայի տան վախտերով հլա առան ձեռիցս, ավտո առան, տարան խփեցին` սարքեցին «գարմոշկա»… Իրար միս էին ուտում, կռվում էին, հիմա չեն խոսում իրար հետ: Մայրը պիտի ջիգյար չունենա, որ ջիգյար ա ունենում, սենց ա դառնում՝ ընկնում ա չոլերն ու առանց կոպեկ»:
Մի խոսքով, Լենա տատիկը հայտնվել է ծերանոցում իր տղաների անխոհեմ գործարքների և նրանց անկարգ ու անբարո վերաբերմունքի շնորհիվ՝ իրար ու մոր նկատմամբ: Նա տղաներին արգելել է այցելել իրեն, մեկ-մեկ մեկը զանգում է, իսկ մյուսից նա տեղեկություններ է ստանում քրոջ աղջիկներից, որոնք շփում ունեն որդիների հետ:
Իրինան՝ Իրա, ինչպես նրան անվանում են բոլորը, կուլտուրայի բաժնի վարիչն է պաշտոնապես, իսկ իրականում` ծերերի միակ ուրախությունը, նրանց ժամանցի կազմակերպիչը, այլ կերպ ասած՝ «կուլտմասսովիկ», հոլի պես պտտվում է ծերանոցով, բոլորը նրան ժպտալով են ողջունում, երևում է, որ սիրում են, հարցնում են, թե ե՞րբ է շաբաթը գալու, որովհետև շաբաթ օրերին համերգ է լինում իրենց մոտ, ամեն անգամ գալիս են տարբեր կազմակերպություններից, երիտասարդներ, երեխաներ ու ուրախացնում են ծերերին:
Դե, իսկ ծերերն էլ տարբեր են լինում, ինչպես բոլոր մարդիկ: Կան կռվարարներ՝ սկանդալիստներ, որ ամեն ինչից դժգոհ են, կան լավատեսներ, ովքեր նույնիսկ էս իրավիճակում հետաքրքրություններ են գտնում, զբաղվում են ինչ-որ բանով, կան էնպիսինները, որ ուղղակի ավլում են, գործում են, մեկը միջանցքում արդուկի սեղան էր դրել ու արդուկ էր անում, մյուսը՝ կերակուր էր պատրաստում, ավելի ճիշտ ճաշարանի կերակուրն էր «տան համի սարքում» սոխառածով, համեմունքներով համեմելով: Նույնիսկ սիրահարվում են ու ամուսնանում, ոմանք մի քանի անգամ:
«Մի կին ունեինք, ամիսը մեկ ամուսնանում էր, կրակն էինք ընկել: Ես եմ իրենց «ամուսնացնում», սկզբում, ոնց որ ԶԱԳՍ-ում են անում, ժամանակ եմ տալիս մտածելու, հետո «ամուսնացնում» եմ ու առանձին սենյակ տալիս: Եթե յոլա են գնում՝ ապրում են, կան, որ շատ երկար, ոնց որ Էմմա տատիկն ու Կառլեն պապիկը, նրանք միասին են արդեն 10 տարի, փախստականներ են Բաքվից, ծանոթացել են Դիլիջանում, հետո տեղափոխվել են էստեղ: Գնանք, ինքներդ կտեսնեք», — ասում է Իրան:
Մտանք սենյակ, որը հանրակացարան էր հիշեցնում` երկարուկ` մոտ 18 մետր, իր սանհանգույցով, և, ի տարբերություն նախկինում տեսածներիս, առանց վերանորոգման: Ծերուկները որքան կարողացել էին տան շնորհք էին տվել սենյակին, ինչ-որ տնական մանր-մունր բաներ արել: Տուն ա էլի, ուղղակի փոքր շատ: Բայց իրենք ասում են, որ գոհ են:
Ծանթոցանք նաև Ջեմմա տատիկի ու Մնացական պապիկի հետ: Նրանք ծանոթացել ու «ամուսնացել» են հենց էս ծերանոցում:
«Սկզբում իջնում էի Ջեմմայի մոտ կոֆե խմելու, հետո էլ տենց էլի, գցեցինք-բռնեցինք, որ ավելի լավ կլինի միասին ապրենք, մի տան նման: Հիմա լավ ա սենց, ավելի ուրախ ա», — ասում է Մնացական պապիկը, «Մենակ թե էս կնիկը դադար չունի, հա գործ ա անում, լվացքը տանում — անում են մեզ համար, բայց ինքը մեկ ա՝ դնում ա ու ստեղ ա անում»: Իրոք, գոգնոցը հագին ու նորահարսի ժպիտով Ջեմմա տատիկը արդուկում էր ամուսնու շալվարը: Բալկոնը վեր էին ածել խոհանոցի, չորանոցի, սրճարանի, ինչի ասես, սիրով համաձայնվեցին լուսանկարվել:
Տուն-ինտերնատ գործուղում են սոցիալական ծառայությունները խնամյալի դիմումի համաձայն: Բայց, ըստ մեր ունեցած տեղեկությունների, այստեղ ընկնելու համար հարկ է մի կլորիկ գումար վճարել, այլապես կարող ես անհույս սպասել «քո տեղին»։
Լուսինե Վայաչյան
Հ.Գ.Այս նյութը պատրաստվել է մոտ երկու տարի առաջ, վստահ ենք, որ տարեցների խնդիրները այսօր էլ նույնն են, ու եթե փոխվեն անունները, միևնույնն է դրանից իրականությունը չի փոխվի:
Դժվար է այսօր պատկերացնել, որ եղել են ժամանակներ, երբ անտիբիոտիկներ ու անտիսեպտիկներ չեն եղել: Նրանց է պարտական մարդկությունը բազմաթիվ հիվանդությունների հաղթահարման համար, նրանց շնորհիվ է, որ շատ պատերազմի վիրավորներ կենդանի են մնացել նաև:
Բայց անտիբիոտիկներին են մեղադրում իմունային համակարգի ու օրգանիզմի դիմադրողականության ընդհանուր անկման մեջ, նույնիսկ լսել եմ, թե խոզի, թռչնի եւ այլ գրիպերի պատճառ են համարում: Յուրաքանչյուրի գործն է` ընդունել անտիբիոտիկներ, թե ոչ: Իմ կարծիքով լինում են դեպքեր, երբ անտիբիոտիկների ընդունումը անհրաժեշտ է մարդու կյանքի փրկության համար:
Ու դրա համար ամենամեծ շնորհակալությունը պենիցիլինն է, և` նրա բացահայտման պատմությունը:
Պենիցիլինի հայտնագործությունը պատկանում է Ալեքսանդր Ֆլեմինգին: Նրան մահից հետո հողին են հանձնել Լոնդոնի Սուրբ Պողոսի տաճարում` ամենահարգարժան բրիտանացիների կողքին: Հունաստանում, որտեղ ապրում էր գիտնականը նրա մահվան օրը ազգային սուգ են հայտարարել են: Իսպանական Բարսելոնայում բոլոր ծաղկավաճառ կանայք իրենց զամբյուղներից հազարավոր ծաղկի թերթիկներ են թափել նրա անվամբ հուշաքարի առջև:
Շոտլանդացի բակտերոլոգ Անեքսանդր Ֆելմինգը(1881—1955) ծնվել է Էյրշիր կոմսությունում ֆերմեր Հյու Ֆլեմինգի ու նրա երկրորդ կնոջ` Գրեյս Ֆլեմինգի ընտանիքում:
Նա հաճախում էր գյուղի փոքրիկ դպրոցը, հետո` սկսեց հաճախել Կիլմարնոկյան ակադեմիան, վաղ սովորեց ուշադիր հետևել բնությանը: 13 տարեկանում նա իր ավագ եղբայրների հետևից գնաց Լոնդոն, որտեղ գործակատար էր աշխատում ու սովորում Պոլիտեխնիկական ինստիտուտում, իսկ 1900թ. անդամագրվեց Լոնդոնի շոտլանդական գնդին:
Ավագ եղբոր խորհրդով նա ներկայացրեց փաստաթղթերը ազգային մրցույթի` բժշկական դպրոց ընդունվելու համար: Քննություններին Ֆլեմինգը ստացավ ամենաբարձր բալերն ու դարձավ Սբ. Մարիամի հիվանդանոցին կից բժշկական դպրոցի կրթաթոշակակիր: Ալեքսանդրն ուսումնասիրում էր վիրաբուժություն, հանձնելով քննությունները 1906թ. նա դարձավ Թաքավորական քոլեջի անդամ: Մնալով աշխատելու սբ. Մարիամ հիվանդանոցի պրոֆեսոր Ալմրոթ Ռայթի լաբորատորիայում, 1908թ. Լոնդոնի համալասարանում նա ստացավ գիտությունների բակալավրի ու մագիստրոսի կոչում:
Այդ ժամանակներում բժիշկներն ու մանրեաբանները համարում էին, որ հետագա առաջընթացը կապված է լինելու իմունային համակարգի հատկությունների փոփոխման, համալրման կամ ուժեղացման փորձերի հետ: 1910թ. Սալվարսան` Պաուլ Էրլիխի հայտնագործությունը միայն ամրապնդեց այդ ենթադրությունները: Էրլիխը զբաղված էր, ինչպես ինքն էր անվանում`«մոգական գնդակի» փնտրտուքներով, նկատի ունենալով այնպիսի միջոց, որը կոչնչացներ օրգանիզմ ներխուժած բակտերիաները` չվնասելով հիվանդի օրգանիզմի հյուսվածքներն ու նույնիսկ փոխազդելով նրանց հետ:
Ռայթի լաբորատորիան առաջիններից էր, որ ստուգման համար ստացավ սալվարսանի նմուշներ: 1908թ. Ֆլեմինգը սկսեց փորձերը դեղամիջոցի հետ, օգտագործելով այն մասնավորեպաես սիֆիլիսի բուժման պրակտիկայում: Հոյակապ գիտակցելով սալվարսանի հետ կապված բոլոր պրոբլեմները, այնումենայնիվ, նա հավատում էր քիմիոթերապիայի հնարավորություններին: Սակայն մի քանի տարվա ընթացքում հետազոտությունների արդոյւքներն այնպիսինն էին, որ հազիվ թե կարողանային հաստատել նրա ենթադրությունները:
Առաջին համաշխարհային պատերազմի մեջ Բրիտանիայի մտնելուց հետո Ֆլեմինգը ծառայում էր Թագավորական բանակի բժշկական կորպուսում, մասնակցում էր Ֆրանսիայում ընթացող ռազմական գործողություններին: Աշխատելով վերքերի հետազոտման լաբորատորիայում, Ռայթն ու Ֆլեմինգը փորձում էին որոշել, բերո՞ւմ են անտիսեպտիկները որևէ օգուտ վարակված վնասվածքների բուժման ժամանակ: Ֆլեմինգն ապացուցեց, որ այնպիսի անտիսեպտիկներ, ինչպես օրինակ` կարբոլաթթուն, որն այն ժամանակ լայնորեն կիրառվում էր բաց վերքերի մշակման համար, սպանում է լեյկոցիտներին, որոնք օրգանիզմի համար պաշտպանական պատնեշ են ստեղծում, որը նպաստում է հյուսվածքների մեջ մանրէների գոյատևմանը:
1922թ. սովորական մրսածության հիվանդությունների հարուցիչին տարբերելու ու առանձնացնելու ապարդյուն փորձերից հետո Ֆլեմնգը բոլորովին պատահական հայտնաբերեց լիզոցիմը` որոշ բակտերիաներ սպանող ու հյուսվածքներին չվնասող ֆերմենտը: Ցավոք, լիզոցիմի բժշկական օգտագործման հեռանկարները դուրս եկան բավականին սահմանափակ, որովհետև նա բավականին արդյունավետ էր հիվանդությունների հարուցիչ չհանդիսացող բակտերիաների համար, և բացարձակ անարդյունավետ հիվանդածին օրգանիզմների համար: Բայց այս հայտնագործությունը դրդեց Ֆլեմինգին զբաղվել այլ անտիբակտերիալ դեղամիջոցների փնտրտուքով, որոնք անվտանգ կլինեին մարդու օրգանիզմի համար:
Հաջորդ պատահականությունը` պենիցիլինի բացահայտումն է Ֆլեմինգի կողմից 1928թ., որն արդյունք էր հանգամանքների հորդության` գրեթե անհավանական, անհավատալի:
Ի տարբերություն իր կոկիկ գործընկերների, որոնք օգտագործված թասերը մաքրում-լվանում էին աշխատելուց հետո, Ֆլեմինգը չէր լվանում բակտերիալ կուլտուրաներով թասերը 2-3 շաբաթ շարունակ, մինչև նրա լաբորատոր սեղանը չէր հայտնվում 40 կամ 50 թասերով կիտված: Այդ ժամանակ նա սկսում էր մաքրություն անել` նայելով կուլտուրաները իրար ետևից, որպեսզի ոչ մի հետաքրքիր բան բաց չթողնի: Թասերից մեկում նա հայտնաբերեց բորբոս, որը ի զարմանքս նրա ճնշում էր ցանված բակտերիայի կուլտուրան: Առանձնացնելով բորբոսը, նա սահմանեց, որ. «բուլյոնը, որի վրա բազմացել է բորբոսը ձեռք է բերել միկրոօրգանիզմների աճը ճնշելու վառ արտահայտված ունակություն, ինչպես նաև` բակտերոցիդ ու բակտերոլոգիական հատկություններ»:
Ֆլեմինգի անփությությունն ու նրա կողմից արված դիտարկումները միայն երկու գործոնն էին մի շարք պատահարների, որոնք նպաստեցին հայտնագործությանը: Բորբոսը, որով վարակվել էր կուլտուրան, շատ հազվագյուտ տեսակի էր: Հավանաբար ուրիշ լաբորատորիայից էր ներմուծվել, որտեղ աճեցնում էին բրոնխիալ ասթմայով հիվանդ մարդկանց տներից վերցրված բորբոսի նմուշներ, դեսենսիբիլզացնող էքստրակտներ պատրաստելու համար: Ֆլեմինգը լաբորատոր սեղանին թողեց հետագայում հայտնի դարձած թասը ու մեկնեց հանգստանալու…
Լոնդոնում վրա հասած ցրտերը բարենպաստ պայամաններ ստեղծեցին բորբոսի աճի համար, իսկ հետագայի եղանակի տաքացումները` բակտերիաների: Ինչպես հետագայում պարզվեց, հանգամանքների այս ընթացքին է պարտական հանրահայտ հայտնագործությունը:
Ֆլեմինգի սկզբնական հետազոտությունները մի շարք կարևոր տեղեկություններ տվեցին պենիցիլինի մասին: Նա գրում էր, որ դա` «պիոգեն կոկերի ու դիֆտերիալ խմբի բացիլների վրա ցայտուն կերպով ազդող էֆեկտիվ անտիբակտերիալ սուբստանցիա է: Նույնիսկ մեծ դոզաներով պենիցիլինն անվնաս է կենդանիների համար: Կարելի է ենթադրել, որ այն էֆեկտիվ անտիսեպտիկ կլինի պենիցիլինի նկատմամբ զգայուն միկրոբներով ախտահարված հատվածների արտաքին մշակման կամ ներս ընդունելու համար»: Իմանալով դա, Ֆլեմինգը, որքան էլ տարօրինակ լինի, չարեց այդքան ակնհայտ հաջորդ քայլը, որը տասներկու տարի անց արեց Հովարդ Ու. Ֆլորին, և որն էր` կփրկվե՞ն արդյոք մկները մահացու ինֆեկցիայից, եթե նրանց բուժել պենիցիլինի սրսկումներով: Ֆլեմինգը պենիցիլին նշանակել էր միայն մի քանի հիվանդի` արտաքին օգտագործման համար: Բայց Ֆլորիի փորձերի արդյուքները հակասական ու հուսահատեցնող էին: Լուծույթը ոչ միայն դժվար էր մաքրվում, եթե շատ էր լինում, այլ նաև անկայուն էր:
Սբ. Մարիամի հիվանդանոցի պատվաստման բաժանմունքը, որտեղ աշխատում էր Ֆլեմինգը գոյատևում էր պատվաստանյութերի` վակցինաների վաճառքի շնորհիվ: Ֆլեմինգը հայտաբերեց, որ պատվաստանյութի պատրաստման ընթացքում պենիցիլինն օգնում է պաշտպանել կուլտուրան ստաֆիլոկոկից: Դա ընդամենը մի փոքրիկ տեխնիկական նվաճում էր, և Ֆլեմինգը լավ օգտվում էր դրանից, ամեն օր հանձնարարելով պատրաստել բուլյոնի մեծ քանակություն: Նա պենիցիլինի կուլտուրայի նմուշներով կիսվում էր այլ լաբորատորիանում իր որոշ կոլեգաների հետ, բայց 1930—1940թթ. հրապարակված 27 հոդվածներից ու դասախոսություններից և ոչ մեկում ոչ մի անգամ չի հիշատակել պենիցիլինի մասին, նույնիսկ եթե խոսքը գնում էր բակտերիաներին սպանող նյութերի մասին:
Պենիցիլինն ընդմիշտ մոռացված կլիներ, եթե չլիներ Ֆլեմինգի լիզոցինի ավելի վաղ հայտնագործումը: Հենց այս հայտնագործությունը ստիպեց Ֆլորիին ու Էռնստ Բ. Չեյնին զբաղվել պենիցիլինի թերապեվտիկ հատկություններով, որի արդյունքում էլ դեղամիջոցը վերջնականապես դուրս բերվեց ու ենթարկվեց կլինիկական փորձությունների: Փառքն ու պատիվը սակայն, բաժին հասան Ֆլեմինգին: Բակտերիալ կուլտուրայով անլվա թասի մեջ հայտնաբերված պենիցիլինը մամուլին սենսացիոն պատմություն տվեց, որը տպավորիչ էր ու ազդեցիկ յուրաքանչյուրի համար:
1945թ. Նոբելյան մրցանակը ֆիզոլոգիայի ու բժշկության ոլորտում հանձնվել է համատեղ` Ֆլեմինգին, Չեյնին ու Ֆլորիին «Պենիցիլինի և զանազան ինֆեկցիոն հիվանդությունների դեպքում նրա բուժիչ ազդեցության բացահայտման համար»:
Թագավորական ինստիտուտից Գորան Լիլիեսթրանդն իր ողջույնի խոսքում ասել է. «Պենիցիլինի պատմությունը լավ հայտնի է ամբողջ աշխարհում: Այն հանուն մեծ ընդհանուր նպատակի զանազան գիտական մեթոդների համատեղ կիրառման լավ օրինակ է, և մեկ անգամ ևս ցույց է տալիս մեզ ֆունդամենտալ հետազոտությունների կայուն արժեքը»: Ֆլեմինգն այդ օրը նշեց, որ «պենիցիլինի ֆենոմենալ հաջողությունը բերեց բորբոսի և բուսական աշխարհի այլ ցածրագույն ներկայացուցիչների անտիբակտերիալ հատկությունների ինտենսիվ ուսումնասիրմանն ու հետազոտմանը: Նրանցից շատ քչերն են օժտված այդ հատկություններով, օգտվենք դրանից»:
Սա է պենիցիլինի պատմությունը:
Պենիցիլինի կարգի ուժեղ անտիբիոտիկները 60 տարի շարունակ վարակիչ հիվանդությունների դեմ «հզոր զենք են» եղել: Այսօր, սակայն, հակաբիոտիկների ոչ բավարար ուսումնասիրությունները խոսում են փոխարինող ավելի ուժեղ տարբերակների բացակայության մասին: Հետազոտողներն այսօր ահազանգում են անտիբիոտիկների դեմ վարակիչ հիվանդությունների աճող դեղակայունության մասին: Գիտնականները կոչ են անում աշխարհի կառավարություններին քայլեր ձեռնարկել նոր անտիբիոտիկներ ստեղծելու և առողջապահական ճգնաժամը հաղթահարելու համար:
ԱՀԿ ներկայացուցիչ Քեթլին Հոլոուեյը նշել է, որ հակաբիոտիկների դեմ դեղակայունությունը գլոբալ խնդիր է, հատկապես այնպիսի հիվանդությունների դեպքում, ինչպիսին են մանկական թոքաբորբը, դիզենտերիան և տուբերկուլոզը: Այս հիվանդություններն աշխարհի որոշ մասերում արդեն դեղակայուն են թիվ մեկ անտիբիոտիկների դեմ: Չշտապելու դեպքում մարդկությունը մենակ կմնա ծանր հիվանդությունների հետ առանց որևէ դեղամիջոցի:
LSE-ն խորհուրդ է տալիս Եվրախորհրդին և ԱՄՆ-ին խթանել անտիբիոտիկների ուսումնասիրության բնագավառում նոր ներդրումներ իրականացնելուն և նոր տարբերակներ ստեղծելուն:
Պատրաստեց` Լուսինե Վայաչյանը
«Այլևս որևէ ընտրության չեմ մասկանցելու: Հայաստանում ընտրություններ չկա ու չի էլ կարող լինել, ամեն անգամ տեղամաս գնալով, ինձ եմ ծաղրում, օգտագործվում և կեղտոտ խաղի մասնակիցը դառնում:
Գազանը ընտրությունից ընտրություն մեզ է լափում, իսկ մենք շարունակաբար նրա երախը մտնելու փորձեր ենք անում` ընտրությունից ընտրություն: Ես այսօրվանից ընդունում եմ գազանաբար պայքարելու խաղի կանոները, միայն փողոցում, միայն միասնաբար պետք է ծնկի բերել ու ցաքուցրիվ անել սրբապիղծների որջը: Կամ հեղափոխություն, կամ կործանում»,-այս գրառումը պատկանում է սկանդալային բլոգեր, ՀԱԿ պատանի ակտիվիստ Գուրգեն Ասատրյանին, որը հայտնի է նրանով, որ վերջին բառերով անպատվել էր Կոմանդոսին` Լևոն Տեր-Պետրոսյանի մասին ոչ այնքան լավ արտահայտվելու համար:
Դե եթե հեղափոխության վերջին գեներացիայի խանդավառ ներկայացուցիչն է հուսալքության գիրկն ընկել, ուրեմն հեղափոխության գործերը «բուրդ» են:
16 տարի առաջ ամբողջ իշխանությունը պատկանում էր Լևոն Տեր-Պետրոսյանի թիմին: Դեռ պատկանում էր… Որովհետև 16 տարի առաջ հենց այս օրը ժողովուրդն ալեկոծվում էր Բաղրամյան պողոտայում, խորտակել էր Ազգային ժողովի դարպասը և ներխուժել խորհրդարան: Դա առաջին հուժկու հարվածն էր, որը սասանեց 1990 թվականի «թավշյա» հեղափոխությամբ ծնված հեղափոխական իշխանությունը: Իսկ այսօր դրա վերջին մնացորդները արտահերթ նիստ են անցկացնում խղճուկ 6 հոգանոց խորհրդարանական խմբակցությունով…
Իսկ 16 տարի առաջ Վազգեն Մանուկյանին ընդամենը վճռականությունը չհերիքեց վերցնելու փողոցում գցած իշխանությունը: Բայց երևի բարին հենց դա էր, զի նա էլ է հեղափոխությամբ ծնված գործիչ: Եվ հիմա թոշակն է վայելում Հանրային խորհրդի նախագահի դեկորատիվ պաշտոնում:
Եվ ընդամենը 1 տարի անց Լևոնի հեղափոխական իշխանությանը պալատներից քշելու եկան Արցախի ազատագրական պատերազմի առաջնորդները` Վազգեն Սարգսյանը, Ռոբերտ Քոչարյանը, Սերժ Սարգսյանը, Սամվել Բաբայանը: Հայաստանը կատարեց իր արժեհամակարգի ընտրությունը իշխանության մակարդակով և, մերժելով լիբերալ գլոբալիստական հեղափոխական վերնախավին, արդեն ընդմիշտ հաստատեց «պատերազմի կուսակցության» գերակայությունը: Միանգամայն բնական ընտրություն` իր Արարչատուր բնօրրանի 90 տոկոսն օտարի լծից ազատագրելու խնդիր ունեցող ազգը կարող է ունենալ միայն ու միայն պատերազմական առաջնորդներ…
Անշուշտ, հեղափոխությունն այդքան հեշտ չէր հանձնվի, ու պատահական չէր, որ ՀՀ նախագահի փոփոխության պահին` 10 տարի անց, ռևանշի փորձ արվեց: Բավականին ծանր ցնցում էր`10 զոհ Երևանի փոխոցներում, գումարած դրան`ակտիվացան մինչ այդ տարբեր անկյուններում տազ արած հեղափոխական մտածողության կրողները, թվով շուրջ 350 հազար մարդ:
2007-ի սեպտեմբերի 21-ին բազմամարդ սրահում հեղափոխության առաջնորդ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը հանդիսավորապես ազդարարեց իր վերադարձը քաղաքականություն: Սակայն 5 տարի անց նույն սեպտեմբերի 21-ին արդեն ընդամենը փոքրիկ հանրահավաք էր Սարյանի արձանի մոտ, և հեղափոխական առաջնորդն իր ճառում բառ իսկ չասաց հեղափոխության կամ նախագահական ընտրությունների մասին: Հեղափոխությունը պրծավ: Այն խժռեց իր իսկ զավակներին…
Սակայն հարց է ծագում` իսկ ո՞ւր պիտի կորեն 350 հազար ղզղնած հեղափոխական քվեները: Դրա պատասխանը չուշացրեց Ահարոն Ադիբեկյանը: Շատերի աչքի գրող սոցիոլոգը, որին թեև պիտակում են «Սուտիբեկյան», բայց հետո նրա հնչեցրած թվերը իրականություն են դառնում: Եվ ահա գծվեց ընդդիմադիր առաջնորդների շարք. Գագիկ Ծառուկյան` 30 տոկոս, Ռոբերտ Քոչարյան` 10 տոկոս, Րաֆֆի Հովհաննիսյան`8 տոկոս, Լևոն Տեր-Պետրոսյան` 4 տոկոս:
Այսինքն` Գագիկ Ծառուկյանը նշանակված է գլխավոր ընդդիմադիր, որը պետք է հավաքի հեղափոխական քվեների մեծ մասը և դրանք տանի ոչ մի տեղ, պատկերավոր ասած` ընտրություններից հետո դրանք լցնի կոյուղի…
Այդ հզոր օլիգարխը կկատարի՞ արդյոք այդպիսի գործառույթ… Ռսի ասած` «А куда он денется?», քանզի լծակների պակաս չկա: Մամուլը լեցուն է տեղեկություններով, որ ԱԺ Վերահսկիչ պալատի զեկուցից և ՀՀ նախագահի զայրալից ելութից հետո քննիչները շատ բան են գտել այն նախարարություններում, որոնք ժամանակին պատկանում էին ԲՀԿ-ին: Գումարած դրան`ի հայտ է եկել հետևյալ արտահոսքը. «Ըստ ԱԺ ղեկավարությանը մոտ կանգնած աղբյուրների` հնարավոր է, որ առաջիկա քառօրյայում ԱԺ-ն քննարկի ՀՀ գլխավոր դատախազ Աղվան Հովսեփյանի միջնորդությունը` Վարդան Օսկանյանին անձեռնմխելիությունից զրկելու վերաբերյալ, ԱԱԾ-ի կողմից հարուցված փողերի լվացման գործում որպես մեղադրյալ ներգրավելու մասին: Սա չի նշանակում, թե Օսկանյանը ձերբակալվելու է, այս փուլում ուզում են միայն անձեռնմխելիությունից զրկել, որ որպես «մեղադրյալ» գնա-գա ԱԱԾ` մնալով պատգամավոր: Իշխանությունները, փաստորեն, այս եւ մնացած «հարակից» հարցերը փորձում են լուծել փուլային տարբերակով` չայրելով բոլոր կամուրջները»:
Դե ինչ, այդպես էլ քաղաքական գործիչ դառնալու անընդունակ պրիմիտիվ օլիգարխը (որն ինքը հեղափոխության ծնունդ է), ծարավ ծովից հետ է բերելու հեղափոխական զանգվածին, որը դրանից հետո վերջնականապես հոգեբանորեն կոտրվելու է: Ճիշտն ասած`չենք էլ ափսոսում այդ տեսակին, քանզի այն վարակված է «երկիրը երկիր չի» գարշելի մտածողությամբ և իր ծոցից ծնում է այն արարածներին, որոնք ներկով եկեղեցու պատերին իրենց անուններն են «հավերժացնում», միզում են շքամուտքերում և մեկ օրում պոկում են Ֆրունզե Մկրտչյանի` նոր տեղադրած արձանի մատը: Արարածներ, որ արժանի չեն ազատության և իրավունքների, արժանի չեն մարդկային վերաբերմունքի…
Ահա և վերջ, ինչպես կասեր Արթուր Մեսչյանը…
Շաբաթվա Վարկածները մշակեց Արսեն Վահանյանը
Առաջինը «կլիզման» քաղաքական կատեգորիա դարձրեց Ռոբերտ Քոչարյանը` իրեն բնորոշ ցինիզմով դեռ 1998-ին պատմելով արքայի փորկապության և արքայի փոխարեն կլիզմա ստացած չոբանի մասին անեկդոտը: Սակայն իրական «կլիզմա» բաժին հասավ հարազատ կառավարությանը վարչապետ Տիգրան Սարգսյանով հանդերձ արդեն Սերժ Սարգսյանի ձեռամբ: Եվ տերթոդիկյան դպրոցի` ճիպոտի տակ պառկել պատրաստվող մեղավոր աշակերտների պես ամբողջ հանրապետության աչքի առաջ գլուխները կախել էին մեր <հերոսները>…
Հետաքրքիր պահն այն է, որ կառավարությունը չի բոլորել իր 100 օրը, սակայն նույնիսկ առաջին անգամ նախարար դարձած Գագիկ Բեգլարյանին «կլիզմա» բաժին հասավ: Անշուշտ, վարչապետին ու նախարարներին «կլիզմելը» տրամաբանորեն տեղավորվում է նախագահական ընտրարշավի տեխնոլոգիական սխեմայի մեջ, սակայն այն, որ չպահպանվեց «100 օրվա կանոնը», հաստատ իր լուրջ ներքին դրդապատճառն ունի: Հաստատ երկրի նախագահի մոտ առկա էր շտապելու պատճառը:
Որպես կատալիզատոր, անշուշտ, ծառայել էր Վարդան Այվազյանի նկատմամբ Նյու-Յորքի դատարանի սկանդալային վճիռը: Ոչ այն պատճառով, որ Այվազյանը «քըխ» է, թե «պուպուշ», այլ որովհետև այդ դատական ակտը Հայաստանի նկատմամբ ամերիկյան ճնշման գործիք է:
Այսինքն`ակնհայտ աշխարհաքաղաքական միջամտություն է առկա ՀՀ ներքին գործընթացներին: Ու այստեղ արդեն առաջ է գալիս վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի հարցը: Ամերիկացիներն արդեն չեն վստահում նրան, քանի որ ընդունել է Եվրասիական միության «կրոնը», ռուսները դեռ չեն վստահում, քանի որ դեռ չեն մոռացել նրա թունդ ամերիկամետ երբեմնի կողմնորոշումը: Եթե չլիներ ռուս-ամերիկյան կատաղի մրցակցության պահը, ապա Տիգրան Սարգսյանը կունենար բոլոր շանսերը` մնալ վարչապետ նաև նախագահական ընտրություններից հետո: Դե, ցանկացած պարագայում ակնհայտ է, որ եթե չեղավ ֆորսմաժորային իրավիճակ, ապա Սերժ Սարգսյանը վերընտրվելու է, ու առանցքային է դառնում ապագա վարչապետի հարցը:
Իր հրապարակային վաղաժամ «կլիզմայով» ՀՀ նախագահը պատասխանեց Արևմուտքի քայլերին`և՛ Վարդան Այվազյանի դատավճռին, և՛ «ճ» կլասի ֆրանսիական պարբերականի միջոցով շրջանառության մեջ դրված նյութին, համաձայն որի, եթե Սերժ Սարգսյանը վերընտրվի, ապա Հայաստանն ապագա չունի, և՛ Իրանի հետ կապերը խոչընդոտելու ԱՄՆ-ի փորձերին:
«Կլիզման» մեսիջ էր, որ հարկ եղած դեպքում ակնթարթորեն կառավարությունից դուրս կթռնի Տիգրան Սարգսյանի թիմը, ու ՀՀ գործադիրից կմաքրվեն ամերիկյան ազդեցության բոլոր հետքերը:
Սակայն Տիգրան Սարգսյանի թիմը բոլոր դեպքերում (եթե չեղավ արտակարգ իրավիճակ) կմնա մինչև նախագահական ընտրությունները, քանզի դա գործիք է, որի միջոցով մշտապես ճնշման տակ է պահվում Ռոբերտ Քոչարյանի ֆինանսատնտեսական գերհզոր կլանը: Իզուր չէ, որ Տիգրան Սարգսյանը Քոչարյանի աչքի գրողն է, և ԲՀԿ-ի քոչարյանական պատգամավորները բզբզում են վարչապետի հրաժարականի հարցը…
Նախագահական «կլիզմայի» կարևոր բաղադրիչ էր և Աղվան Գառնիկիչը, որին հանձնարարվեց «խոշոր ձկներ» բռնել հատկապես պետգնումների ոլորտում: Ու պարզ է, որ պետգնումների արտոնյալ «չալաղաջից» առաջին հերթին կկտրեն հենց քոչարյանական կլանի ներկայացուցիչներին, ու կկտրեն հենց գլխավոր դատախազի ձեռքով, որպեսզի Գառնիկիչի մտքով չանցնի խաղեր տալ Քոչարյանի հետ:
Սակայն վերադառնանք վարչապետի խնդրին: Եթե ռուս-ամերիկյան հակամարտության շրջանակում նախագահը անհրաժեշտություն զգա ազատվել Տիգրան Սարգսյանից, ապա կգա, անկասկած, «ռուսամետ» վարչապետ: Բայց դա հաստատ չի լինի Ռոբերտ Քոչարյանը: Սեդրակիչը միայն մի դեպքում կարող է նշանակվել վարչապետ` եթե Հայաստանն անմիջապես ներքաշվի պատերազմի մեջ: Քոչարյանը հրաշալի պատերազմական վարչապետ է, սակայն խաղաղ պայմաններում նրան իշխանություն ունենալը հակացուցված է, քանզի դա ինքնաբերաբար կհանգեցնի թունդ ատելության իշխանության նկատմամբ:
Համ էլ կարծես ինքը` Սեդրակիչը, գոռոզամտությունից ելնելով այլևս չի դիտարկում իր վարչապետության տարբերակը: Բայց նրա առաջադրումը միայն մի դեպքում իմաստ կունենա` եթե նա ստանա ռուսների անվերապահ աջակցությունը: Դա հնարավոր է միայն մի դեպքում` եթե դեկտեմբերին ՀՀ նախագահը, ասենք, Արևմուտքի ճնշման ներքո, հրաժարվի Եվրասիական միության նախագծին մասնակցելուց: Այդ դեպքում կգա Քոչարյանի աստեղային ժամը, սակայն դրա հավանականությունը առանձնապես մեծ չէ…
Հենց այդ անորոշությունների պատճառով ԲՀԿ-ն մինչև վերջին պահը ձգձգելու է նախագահական ընտրությունների նկատմամբ վերջնական դիրքորոշում արտահայտելը: Կմտնի՞ Քոչարյանը նախագահական մրցավազքի մեջ` կսատարեն նրան, չի՞ մտնի`կա՛մ հնարավորինս թանկ կծախեն իրենց աջակցությունը Սերժ Սարգսյանին, կա՛մ հանդես կգան քվազիընդդիմության դերում, որպեսզի փոշեկուլի պես քաշեն բոլոր բողոքավոր իսանների քվեները ու կոտրած տաշտակի մոտ թողնենք ամերիկյան շահերն ապահովող ընդդիմադիրներին…
Իսկ տարբեր պաշտոնյաներին «մեծ կլիզմա» դնելու ավանդույթը շարունակվելու է: Ընդհուպ մինչև քվեարկության պահը:
Շաբաթվա Վարկածները մշակեց Արսեն ՎԱՀԱՆՅԱՆԸ
Այսօր սեպտեմբերի 11-ն է` 11 ամյակն այն օրվա, երբ Նյու-Յորքում պայթեցվեցին 11 թիվը հիշեցնող երկվորյակ-աշտարակները: Շարունակությունը տեսանելի էր` Բեն Լադենի ուրվականը հետապնդելու պատրվակով ԱՄՆ-ը տակնուվրա արեց Մերձավոր Արևելքը, այնուհետ` Աֆղանստանը: Հետո արդեն եղան սկանդալային հետաքննություններ, որոնց տվյալներով, այդ հրեշավոր ահաբեկչությանը խառն էր ԱՄՆ-ի և Իսրայելի հատուկ ծառայությունների մատը:
Համենայն դեպս, 11 տարիների հեռավորությունից պարզ երևում է` «9/11» կոչված ահաբեկչությունը պատրվակ էր ռազմական լայնածավալ միջամտությունների համար: Ի դեպ, նորագույն պատմության մեջ «կեղծ դրոշի ներքո հարվածների» (false-flag attack) տեխնոլոգիան ամենևին նորություն չէ: Ի՞նչ է դա իրենից ներկայացնում`ռազմական տեսանկյունից հզոր տերությունը իր շահերից ելնելով (բացառված չէ`նաև իր իսկ տարածքում) բեմադրում է հզոր ռազմական կամ ահաբեկչական գրոհ, այնուհետ մեղքը բարդում է կանխորոշված օտարերկրյա պետության վրա և պատերազմ սանձազերծում նրա դեմ:
ԱՄՆ պատմություն մեջ քանիցս դա տեղի է ունեցել. 1898թ. Կուբայի ափերի մոտ «Մեյն» նավի խորտակումը առիթ տվեց ԱՄՆ-ին պատերազմ սկսել Իսպանիայի դեմ, 1915-ին «Լուզիթանիա» նավի խորտակումը առիթ դարձավ, որպեսզի ԱՄՆ-ը մասնակցի Առաջին աշխարհամարտին, Պերլ-Հարբոր ռազմահենակետի վրա հարձակումից սկսվեց ԱՄՆ-ի ներքաշումը Երկրորդ Աշխարհամարտի մեջ, և այլն…
Դառնալով մեր տարածաշրջանին`վերջերս Սիրիայում տեղի ունեցողը աշխարհին հեռուստաեթերով ներկայացվում է աղավաղված, աղճատված բեմադրության տեսքով, և կադրերի մեծ մասը պատրաստվում է Քաթարում գտնվող տաղավարում: Սեպտեմբերի 5-ից էլ խափանվել է Սիրիայի պետական հեռուստատեսության հեռարձակումն, ու իրականությունը կարող են դիտել միայն նրանք, ովքեր հետևում են ռուսական կամ պարսկական ալիքների ռեպորտաժներին:
Նախապատրաստվում է պատրվակ` Սիրիայում և Իրանում ռազմական միջամտության համար: Հատկապես փնտրվում է պատրվակ Իրանի դեմ որևէ բան ձեռնարկելու համար, քանզի ատոմային ռումբ ստեղծելու աշխատանքների մասին պատումները այլևս առանձնապես գործունակ չեն… Ու հիմա համացանցում հայտնվել է ոմն պայծառատեսի կանխատեսում, թե սեպտեմբերի երկրորդ կեսին Բաքվում փլվելու կամ պայթեցվելու է հռչակավոր Կույսի աշտարակը, և դրանից հետո սկսվելու է տարածաշրջանային գլոբալ պատերազմ…
Սակայն առանց պայծառատեսների էլ պատերազմ հրահրելու նախանշաններն երևում են: Թեկուզ նույն Ռամիլ Սաֆարովի խայտառակ արտահանձնումը… Սաֆարովին Ադրբեջան վերադարձնելուց անմիջապես հետո բավականին ուշագրավ հայտարարություններ հնչեցին Ադրբեջանում: Զորօրինակ, ճանաչված քաղաքագետ Իլդար Մամեդովը հայտարարեց. «ԱՄՆ-ը հրաշալի կերպով տեղեկացված էր Ադրբեջանի և Հունգարիայի կառավարությունների գործարքի մասին, և ասել, թե սպա Ռամիլ Սաֆարովի ազատ արձակվելը նորություն էր Վաշինգտոնի համար, միամտություն կլիներ»: Ավելին` քաղաքագետն այն համոզմունքին է, որ «Հունգարիան, որպես ՆԱՏՕ-ի անդամ, առանց Վաշինգտոնի համաձայնության չէր գնա այդպիսի գործարքի»:
Իսկ ահա Ռուսաստանի իսլամական կոմիտեի նախագահ հայատյաց Հեյդար Ջեմալը նաև պնդում է, որ Սաֆարովի շուրջ այս սկանդալային պատմությունը կապված է Սիրիայի առնչությամբ ՌԴ-ի և Արևմուտքի միջև հակասության հետ.«Ակնհայտ է, որ հունգարացիները հենց այնպես, սեփական նախաձեռնությամբ ազատ չէին արձակի դատապարտված ադրբեջանցուն… Նախաձեռնությունն Օբամայինն է: Քանի որ Վաշինգտոնը նման գործերում երբեք ձեռքերը ցույց չի տա, առաջ են գալիս միջնորդները: Թուրքիան և Հունգարիան ոչ միայն ՆԱՏՕ-ի անդամներ են, այլ նաև բարեկամություն են անում պանթուրքիզմի հողի վրա: Իսրայելը լուրջ լոբբի ունի Բուդապեշտում և շահեր Բաքվում…»:
Եվ ինչպե՞ս ստացվեց, որ ադրբեջանահունգարական գործարքի մասին ՀՀ նախագահի հայտարարությունից հազիվ հաշված ժամեր անց առաջինը կոշտ արձագանքեցին հենց ԱՄՆ-ից: Բավականին տարօրինակ էր, որ այն դեպքում, երբ տարբեր երկրներից, միջազգային կառույցներից առնվազն երկու-երեք օր պահանջվեց իրավիճակը գնահատելու և Սաֆարովին ազատ արձակելու փաստին գոնե նախնական կերպով արձագանքելու համար, ամերիկյան արձագանքը, միանգամից պետքարտուղարի և նախագահի մակարդակով, այդքան կայծակնային էր: Այն աստիճան, որ Սերժ Սարգսյանի` դեսպանների հետ ունեցած հանդիպումից հետո, եթե հաշվի ենք առնում ժամային տարբերությունը, ապա հաշված գիշերային (հաշվի առնելով ժամագոտիների տարբերությունը) ժամերի ընթացքում Օբամայի աշխատակազմը հասցրեց հավաքել ամբողջական տեղեկատվությունն ու նախագահի անունից կոշտ հաղորդագրություն տարածել: Դա, անշուշտ, վկայում է այն մասին, որ իրոք այնտեղ վաղօրոք տեղյակ էին, թե ինչ է կատարվելու:
Այնուհետ սկսվեցին «մտահոգություններ» խաղաղության պահպանման վերաբերյալ, որոնցից պատերազմի վերսկման հոտ էր փչում: Ե՛վ դրսից, և՛ ներսից (ամենաամերիկամետ գործիչների շուրթերով) ՀՀ իշխանություններին դրդում էին դադարեցնել արցախյան բանակցությունները և ճանաչել ԼՂՀ անկախությունը:
Իշխանությունը կուտը չկերավ, չգնաց ստատուս-քվոն սեփական ձեռքերով զգացմունքային ալիքի վրա քանդելու: Եվ ահա Վլադիվոստոկի բարձր գագաթնաժողովի կուլուարներում տիկին Քլինթոնը իր ռուս գործընկեր Լավրովին հայտնում է, որ թերևս անիմաստ է մտածել բանակցային նոր առաջարկների մասին Սաֆարովի խայտառակ հերոսացմանը հաջորդած իրավիճակի ֆոնի վրա: Մեր ձեռքերով չստացվեց, հիմա փորձում են ուղղակիորե՞ն խափանել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի աշխատանքները…
Օբյեկտիվորեն Արևմուտքին անհրաժեշտ է հրահրել նոր հայ-ադրբեջանական պատերազմ, որպեսզի շղթայական ռեակցիայով պայթի ամբողջ Կովկասն ու այնուհետ`Մերձավոր Արևելքը: Այսպես կոչված «Հարավային Ադրբեջանում» կազմ ու պատրաստ են թուրքալեզու անջատականները, այդտեղ խռովություն սկսելու ծրագիրը Վաշինգտոնը չի էլ թաքցնում, և Իրանից տարածք պոկելու հեռանկարով է գայթակղում Բաքվին` համաձայնություն տալու Ադրբեջանում ՆԱՏՕ-ի ուժերի տեղակայմանը:
Եվ եթե Բաքվում ինչ-որ խոշոր ահաբեկչություն լինի, ապա Ադրբեջանը դա կբարդի հայերի վրա, իսկ ԱՄՆ-ն` պարսիկների: Հարավային Կովկաս ՆԱՏՕ-ի մուտքի պատրվակը պատրաստ կլինի… Եվ իզուր չէ, որ Հայաստանում սեպտեմբերի 15-ին սկսվող ՀԱՊԿ արագ արձագանքման ուժերի զորավարժությունների սցենարը, ըստ որոշ ռուս փորձագետների, Հայաստանի ու միաժամանակ Իրանի դեմ ագրեսիայի կասեցմանն է վերաբերում:
Ինչևէ, հուսանք, որ այնուամենայնիվ ՀՀ անկախության 21-ամյակը ոչնչով չի մթագնվի: Համենայն դեպս, մեր երկրում ներքին անկայունությունը բացառված է, և դա ամենակարևորն է: Ավելին`ճակատագրական հարցերով ԱԺ-ում ընդամենը մեկ «դեմ» քվեարկող պատգամավոր կա:
Վարկածները մշակեց Արսեն Վահանյանը
-
-
23.04.2024 | 11:06
Ի՞նչ կապ ունեին Արայիկ Հարությունյանի հարցազրույցի անոնսն ու հետագա «զարգացումները». «Փաստ» -
23.04.2024 | 11:42
Ադրբեջանում պահանջել են նաև չորս «անկլավային գյուղերը» -
23.04.2024 | 11:23
Վաղը ուշադիր եղեք հատկապես Ոսկեվանի և Բաղանիսի մոտակա դիրքերին․ Նաիրի Հոխիկյան
-
- Տեսանյութ
- Օրվա միտք
- Խմբագրի վարկած
- Ֆոտո
-
Հասցե` Հայաստան, 0023, Երևան, Արշակունյաց 2
Հեռ: +374 (10) 06 06 23 (413, 414), +374 (99) 53 58 26
Էլ. փոստ` armv12@mail.ru -
2010-2011 © Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են:
Մեջբերումներ անելիս հղումը armversion.com-ին
պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ
ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն
առանց armversion.com-ին հղման արգելվում է: -
Կայքում արտահայտված կարծիքների համընկնումը
խմբագրության տեսակետի հետ պարտադիր չէ:
Գովազդների բովանդակության համար
կայքը պատասխանատվություն չի կրում:
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Copyright “Armversion.com” 2010.