Ամենասուր հարցերից մեկն է ներկայումս հետևյալը. Ճոխ ավտոմեքենայի փող ունեք, Սանահինը վրանորոգելու փող չունե՞ք: Միանգամայն օրինավոր հարցադրում է, քանզի Մայր աթոռը 309 հազար դոլարի 6 շքեղ ավտոմեքենա է ձեռք բերել: Մինչդեռ Սանահինի վերանորոգման համար բավարար է դրա կեսը:

Պիտանի արդարացում չէ այն, որ այդ մեքենաները նվիրել է բարերար Սամվել Կարապետյանը: Նա նվիրել է այն, ինչը առավելագույնս պահանջված է եղել Մայր աթոռի կողմից: Եթե Էջմիածնում տիրում է ջիփամոլությունը, ապա դա ամենևին Սամվել Կարապետյանի մեղքը չէ…

Եվ ընդհանրապես, Սանահինի շուրջ տեղի ունեցածը հանրային տրամադրությունների ճշգրիտ ինդիկատոր է: Հանրային մեծ աղմուկ հանած «Չենք լռելու» նախաձեռնության շուրջ զարգացող իրադարձությունները դրա ցուցանիշն են: Մարդիկ վերջին 2 շաբաթում 2 հարց բարցրացրին, երկուսն էլ լուծեցին` և Գանձասարի պարսպի եվրափինաչիության հարցը, և Սանահինի վերակագնման շինարարությունը:

Երկու դեպքում էլ հարցը լուծվեց Հայաստանի թիվ 1 հոգևոր գործչի հեղինակության հաշվին: Եվ ավելորդ չէ համառոտակի անդրադառնալ Ամենայն հայոց կաթողիկոսի ինստիտուտին: Հայ առաքելական եկեղեցու հետևորդները կազմում են հայության շուրջ 70 տոկոսը, և այդ փաստի հետ անհնար է հաշվի չնստել: Այսինքն` պիտի ընդունենք, որ մեր հայրենակիցների 70 տոկոսի կարծիքը արտահայտում է Գարեգին Բ կաթողիկոսը: Լավ թե վատ` դա այլ խնդիր է: Հիմա Սանահինի հարցով մարդն ասել է, որ մի քանի ամիս է, որ ստանձնել է սեփականատիրոջ իրավունքը: Բայց, ուշացել է… կառավարության մակարդակով հարցն արդեն լուծվել է:

Ինչևէ, ազգովի թևակոխել ենք կարևոր փուլ` ազգի մեծամասնության հոգևոր առաջնորդի հանդեպ պահանջկոտ ենք դարձել: Հանրային պահանջ է ձևավորվել, որ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը և նրա հոգևորականները պարտավոր են ապրել ժուժկալ կյանքով և լուծում տալ հանրության կողմից բարձրացվող խնդիրներին: Այսինքն` հիմա պահանջատեր ենք ոչ միայն ՀՀ նախագահի հանդեպ, այլև` հոգևոր իշխանության: Եվ դա հրաշալի է:

Բայց հանգիստ թողնենք Ամենայն հայոց կաթողիկոսին: Առավելևս այն հարցերում, որոնք լուծվում են առանց իր բարձր միջամտության:

Եվ ուրեմն անցնենք «անհարմար» հարցերին: Առաջինը վերաբերում է 1988-ի փետրվարին: Քչերը կհիշեն փետրվարյան այն օրը, երբ տեղի ունեավ գիշերային երթը, որից հետո Ազատության հրապարակը լեփ-լեցուն էր: Հիեցնեմ այդ հասարակ դրվագը: Մթով երթի գնացինք Երևանով մեկ, բոլորին քնահարամ արինք: Երբ անցնում էինք Պանթեոնի կողքով, վանկարկցինք ընդամենը երկու բառ. «Շիրազ, երդվում եմ…»: Հովհաննես Շիրազին տված երդում էր: Մեծամասնությունը դա ընկալում էր որպես Արցախը ազատագրելու երդում, սակայն դա ավելին էր… Մեր մի մասը այդ երդումը կատարեց իր կյանքի գնով ու այժմ ննջում է Եռաբլուրում:  Մյուս մասը դեռ սպասում է կատարելու հերթին:

Երդում տվողները շուրջ 10-15 հազար էին: Դրանց մի մասը դեռ ողջ է: Դրանց մի մասը դեռ ապրում է Հայաստանում: Ու մի մասը դեռ նոր պետք է կատարի իր երդման բանաձևը…

Այսօր` 22 տարի անց, շատ բան է փոխվել: Մենք ենք փոխվել: Ծերացել ենք 22 տարով: Նոր խնդիրների տեր ենք դառել: Բայց մեր տված երդման տերն ու պարտատերն ենք մինչ օրս: Ու դրա զորությամբ այսօր բանակցություններում մեր պետական այրերը պատասխանելու սահմանափակ հնարավորություն ունեն: Դրա զորությամբ չենք էլ հետաքրքրվում, թե ուր է գնում մեր երկրի նախագահը և ինչ է անում այս կամ այն հարցում: Որովհետև գիտենք, որ անհրաժեշտ պահին «ոչ» է ասելու: Ու հենց մոտ օրերս նա պատասխան է տալու բազում անհարմար հարցերի…

Որովհետև գիտենք, որ տեր ենք այդ «ոչ»-ին: Հեշտ է լինել այն երկրի քաղաքացին, որի նախագահը հաստատ տեր է իր համաքաղաքացիների տեսակետին: Ու անհոգ սպասում ենք հերթական «միջոցառմանը», զի գիտենք` մեր հավաքական կամքը տեղ է հասնելու: Եվ ինչպես է դա ձևակերպելու մեր երկրի առաջին դեմքը` դա արդեն իր խնդիրն է: Այսինքն` պետականության ապահովման մինիմումն արդեն կա… Բայց կա նաև դրա շարունակությունը…

Հենց այս պահին լսում եմ Ստամբուլում ապրող Սիբիլ Բեկթորոսօղլու տեսահոլովակը: Երգում է Անիի մասին: Երգում է «զիմ Կիլիկիան»: Մեզ համար սովորական երգեր են, բայց Թուրքիայի պայմաններում դա իսկական պայթյուն է… զի արթնացնում են այն մարդկանց գենետիկ հիշողությունը, ովքեր սերնդե-սերունդ պարտադրված թուրք են գրվում, բայց այդպես էլ թուրք չեն դարձել: Տասնյակ միլիոնավորներ այդ երգերը լսելով իրենք իրենց հարց են տալիս. ո՞վ եմ ես, ո՞վ են իմ նախնիները, ինչպե՞ս պետք է շարունակեմ ապրել…

Ու 80 տարի անց մեր աչքի առաջ կատարվում է մեծն Կոստան Զարյանի կանխատեսումը` որ թուրք գրված տասնյակ միլիոնավորներ իրենց հարց են տալու, թե ով են իրենք և որտեղից են գալիս: Ու արդյունքում սարսափելի գոտեմարտ է լինելու` կռվելու են իրենց ինքնությունը ճանաչածները չճանաչացների հետ: Հայկի ու Բելի ճակատամարտի պես: Հայկի դերում ինքնությանը վերադարձածներն են լինելու, իսկ Բելի դերը կատարելու են հայի բոլոր հատկությունները կրող, սակայն իրենք իրենց թուրք  համարող մարդիկ:

Սպասենք այդ ահավոր մարտին: Որի արդյունքում կռվում հաղթող միլիոնավորներ ասելու են` «ես հայ եմ», ու ոչնչացնելու են միլիոններով նրանց, ովքեր դեռևս գերադասելու են իրենք իրենց թուրք համարել…

Շաբաթվա Վարկածները քննեց ԱՐՍԵՆ ՎԱՀԱՆՅԱՆ

Նորայր, Գագիկ, Կառլեն…

Էռնա, Նատա, Կատյա, Էլյա, Լորենա, Լայմա, Վիկա, Քրիստինա, Սիլվա…

Սրանք այն տրանսսեքսուալներն են, որոնց ես անձամբ ճանաչում եմ, որոնք իմ ընկերներն են, ծանոթներն ու Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիները: Շատ-շատերը կան, որ չեմ ճանաչում: Նրանք ներքուստ մի սեռի էության զգացողություն ունեն, սեռական ու սոցիալական վարքագիծ՝ հակառակ սեռի մարմնի ու սոցիումով պարտադրված դերի մեջ բանտարկված, ու սեփական երկրում չունեն սեռափոխության վիրահատություն անցնելու հնարավորություն:

Բոլորս էլ սխալական ենք, այդ թվում նաեւ Աստված:

Մենք գետերի հուներ ենք փոխում, տափաստաններ ենք ծաղկեցնում, մենք դեմքեր ենք «հավաքում» մեզ դուր չեկած սեփականների տեղ, արհեստական ինտելեկտ ու բանականություն ենք ստեղծում ու օգտագործում, մենք հսկայական հեկտարներով գենետիկորեն փոփոխված բույսեր ենք աճեցնում ուտում, արհեստական արեւային վաննաներ ենք ընդունում, մենք երեխաներ ենք ստանում կոլբաների միջից, շուտով երեւի արհեստական մարդ էլ կկլոնավորենք…

Աշխարհում ամենուր մարդիկ սեռ էլ են փոխում, բայց ոչ Հայաստանում: Ինչո՞՚ւ մեր սիրելի դերասանուհի Շերի դստեր որդի դառնալը մենք ընդունում ենք, բայց մեր մեջ ապրող տրանսսեքսուալների նույն սեռափոխությունը հայերիս թվում է սրբապղծություն, իսկ օրենսդրական բյուրոկրատական ապարատն ու հնացած բժշկական մոտեցումներն այն անհնար են դարձնում Հայաստանում:

Տրանսսեքսուալիզմը (փոխսեռականություն) շատ երկրներում դասվում է գենդերային՝ սեռական իդենտիֆիկացիայի՝ նույնականացման հիվանդությունների շարքին, որի միակ բուժումը սեռափոխության վիրահատությունն է: Հայաստանում, ցավոք, դա հնարավոր չէ իրականացնել: Մեր տրանսսեքսուալները սեռը փոխելու համար պետք է դիմեն զանազան խորամանկությունների, քանի որ մեզ մոտ չկա ո´չ օրեսնդրական, ո´չ առողջապահական հիմք այդ կարգի վիրահատություններն օրինական դաշտում իրականացնելու համար:

Նրանք պետք է գնան արտասահման, օրինական կամ զարտուղի ճանապարհներով, երկար ճանապարհ անցնեն նախ քաղաքացիություն ստանալու համար, հետո էլ զանազան հոգեբանական հետազոտություններ անցնեն, փող գտնեն հորմոնային թերապիայի ու վիրահատության համար, և եթե ամեն բան ստացվի, փոխեն սեռը` համապատասխան իրենց գենդերային ինքնազգացողության ու հետո առհավետ մոռանան հայրենիք վերադառնալու մասին, քանի որ փաստաթղթեր չկան. այստեղ նրանք ոչ ոք են՝ ոչ էն սեռի են, որով գնացել են, ոչ էլ նոր:

Պարզվում է` մենք ունենք օրենսդրությամբ նախատեսված այսպիսի մի կետ.

Հոդված 70. Քաղաքացիական կացության ակտի գրառման մեջ ուղղում կամ փոփոխություն կատարելու մասին ՔԿԱԳ մարմնի եզրակացությունը Քաղաքացիական կացության ակտի գրառման մեջ ուղղում կամ փոփոխություն կատարելու մասին ՔԿԱԳ մարմնի եզրակացությունը կազմվում է հետեւյալ դեպքերում.

գ) Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով բժշկական կազմակերպությունը տվել է սեռի փոփոխության մասին սահմանված ձեւի փաստաթուղթ:

Այստեղ խնդիր է ծագում արդեն բժիշկների հետ: Ողջ աշխարհում տրանսսեքսուալիզմն ախտորոշվում է մեկ-երկու տարիների ընթացքում, որի ընթացքում մարդն ապրում է իրեն ցանկալի գենդերային դերում: Հետո, եթե այլ հոգեբանական շեղումներ չեն գրանցվում, ախտորոշվում է տրանսսեքսուալիզմ: Հայաստանում այդպիսի բժշկական հաստատություններ չկան: Այստեղ մաքսիմում կարող են ուղարկել կարիոտիպի անալիզի, հետազոտել քրոմոսոմային կապերն ու ըստ դրա որոշել` բիոլոգիապես կի՞ն է, թե՞ տղամարդ, թե՞ երկսեռ է: Նույնիսկ այդ դեպքում պլաստիկ վիրաբույժն իրավունք չունի վիրահատելու. օրինական թույտվություն չունի, չեն տալիս: Իսկ եթե քրոմոսոմները չունեն երկսեռական կապեր, ապա մարդուն ուղղակի ուղարկում են հոգեբույժի մոտ` «բուժվելու» ու «նորմալ» մարդ դառնալու:

Մեր բժիշկները կամ չգիտեն, կամ չեն ուզում իմանալ, որ երկսեռն ու փոխսեռը տարբեր բաներ են: Ողջ հանրապետությունում չկան մասնագիտացված էնդոկրինոլոգներ ու հոգեբույժներ, ովքեր կարող են տալ այդ ախտորոշումը:

Նորայրը տղամարդու իր էությամբ գոյատեւում է կանացի մարմնի մեջ: Նա շատ երկար ճանապարհ է անցել, փնտրել է հոգեբաններ, այլ ինստիտուտներ, որտեղ կարող է անցնել այդ հետազոտությունն ու ստանալ փաստաթուղթ, որ նա տրանսսեքսուալ է ու իրավունք ունի վիրահատվելու: Ժամանակին կապվել է Մոսկվայի քաղաքային հոգեբանության ու էնդոկրինոլոգիայի կենտրոնի (այդ կառույցը եւ Ռուսատանի մի շարք այլ կառույցներ իրավասու են տալ այդպիսի փաստաթուղթ ) ղեկավար Ստեփան Մաթեւոսյանի հետ: Նա ասել էր, որ Հայաստանում նման ինստիտուտ չկա, բայց ուզում էր բացել: Որոշ ժամանակ անց ասաց՝ քանի որ նման մարդիկ Հայաստանում քիչ են, ապա ինքն էլ դրանով չի զբաղվում:

Երեւանում Նորայրը հանձնել է կարիոտիպային անալիզ, որը ցույց է տվել կանացի քրոմոսոմային կապեր: Նրան ասել են, որ ինքը բիոլոգիապես կին է, եւ էնդոկրինոլոգը նրան խորհուրդ է տվել «բուժվել» սեքսոպաթոլոգ-հոգեթերապեւտ Վրեժ Շահրամանյանի մոտ, որը չգիտես ինչ բժշկական մեթոդներով հանձն է առնում «բուժել» ողջ ԼԳԲՏ հայությանը: Երբ Նորայրն ասել է, որ Առողջապահության համաշխարհային ասոցիացիան վաղուց է հանել տրանսսեքսուալիզմը հոգեկան հիվադությունների շարքից, ու ինքը նման բուժման կարիք չունի, բժիշկը հասկացել է, որ նա քաջատեղյակ է, եւ ի պատասխան դրան` առաջարկել է մեկնել Ռուսաստան` ասելով, որ Հայաստանում այլ բուժման ձեւ չկա:

Հիմա Երեւանից ու Հայաստանից հույսը բոլորովին կտրել է, բայց արտերկրում էլ, եթե երկրի քաղաքացի չես, շատ բարդ է այդ ամենի իրականացումը: Կարող ես միայն մեկնել Թայվան կամ այլ երկիր, ուր անլեգալ կատարում են նմանատիպ վիրահատություններ: Ասում է, որ մենք իրավականորեն ունենք այդ կետը, որով կարելի է անձնագիր փոխել: Ասում է նաեւ, որ մեր բժիշկները տգետ են, ու քանի որ եթե ունես բժշկական փաստաթուղթ, բայց ձեւը պարզ չէ, ու պարզ էլ չէ, թե ումից կարելի է պարզել, նրանք մի մասնագետից մյուս մասնագետի մոտ են ուղարկում մարդուն:

Մեկը մյուսից տեղյակ չեն, բժիշկները հղում են տալիս օրենսդրական բացերին, օրենքն էլ ասում է՝ բերեք բժշկական փաստաթուղթ: Բժիշկներն էլ ի՞նչ կարող են տալ, եթե անգամ տրանսսեքսուալիզմն ու հերմոֆրոդիտիզմն իրարից չեն տարբերում: Եթե քեզ մոտ XX46 է, անկախ նրանից դու քեզ ինչ սեռի ես զգում, դու կին ես ու վիրահատության կարիք չունես: Վիրաբույժը վերջինն է այս շղթայի մեջ, նա չի կարող որևէ բան անել առանց օրինական թույլտվության ու հոգեբանի, էնդոկրինոլոգի ու սեքսոպաթոլոգի եզրակացության:

Միջազգային պրակտիկայում ընդունվել է F64.0 տրանսսեքսուալիզմ ախտորոշումը, իսկ Հայաստանում ոչ մի կառույց դա չի անում: Նորայրը դեռ ոչ մի հայ բժշկի չի հանդիպել, ով գիտի, թե իրականում ինչ է տրանսսեքսուալիզմը: Նորայրը հարցի մասին բավականին ինֆորմացիա ունեցող գրագետ մարդ է, բայց չէ՞ որ կան այնպիսիները, որ չգիտեն ոչինչ, վաղ հասակում են դիմում բժշկի, նրանց սխալ ուղու վրա են դնում, ուղարկում «բուժվելու», համարում են հոգեկան հիվանդ` դրանով իսկ առավել բարդացնելով նրանց բաժին ընկած առանց այդ էլ դժվար կյանքը…

Նորայրը կարծում է, որ սեռափոխության վիրահատության մասին խոսելիս պետք է ամենավերջում անդրադառնալ վիրաբույժներին: Մինչեւ նրանց հասնելը շատ բան կա մեզ մոտ, որ պետք է անել:

Մենք Նորայրի հետ միասին փորձեցինք ինչ-որ բանից սկսել, ինչ-որ քայլեր անել, որպեսզի կարողանանք իմանալ, թե ինչն է անհնարին դարձնում նման վիրահատությունների իրականացումը Հայաստանում, եւ ո՞ւմից ի՞նչ ենք պահանջում:

1. Պետք է բժշկական ուսումնական հաստատություններում, ուր ամեն ինչ շատ հին է, սկսած դասագրքերից վերջացրած «սովետական» դասախոսներով ու մենթալ հայկական բարքերով, ուշադրությունը սեւեռել գենդերային նույնականացման գիտական մոտեցումների ու խնդիրների վրա:

2. Պետք է բժիշկներին իրազեկել՝ մի խումբ էնդոկրինոլոգների, հոգեբանների ու հոգեվերլուծողների, սեքսոպաթոլոգների ու էնդոկրինոլոգների ուղարկել` միջազգային նորմերին համապատասխան վերապատրաստվելու:

3. Մեզ պետք է կառույց, ինստիտուտ, հիվանդանոց, ուր մարդիկ կկարողանան դիմել, հետազոտություն անցել ու ստանալ ախտորոշում:

4. Պետք են բարձրակարգ էնդոկրինոլոգներ, ովքեր գիտեն, թե ինչ է պետք տրանսսեքսուալներին, ու կկարողանան նրանց ճիշտ բուժում նշանակել, եւ քանի որ սեռափոխությունից հետո էլ հորմոնային թերապիան ցմահ է, կարողանան տրանսսեքսուալներին ճիշտ սպասարկել:

5. Եւ վերջում միայն, այդ ամենից հետո, ըստ բնականոն պահանջարկի կհայտնվեն վիրաբույժներ, ովքեր պատրաստ կլինեն իրենց ծառայություններն առաջարկել:

6. Պարզաբանել ու հստակեցնել հոդված 70 գ. կետում խոսվող «սեռի փոփոխության մասին սահմանված ձեւի փաստաթղթի» ձեւն ու բովանդակությունը:

Եթե առաջիկայում հնարավոր լինի այս քայլերն իրականացնել, բավականին մեծ առաջխաղացում կունենանք Հայաստանում սեռափոխության վիրահատությունները հնարավոր դարձնելու հարցում:

Ինֆորմացիոն աջակցությունը՝ http://trans-armenia.blogspot.com/ կայքի

Այսօր, ժամը 19.00-ին «Արժանապատիվ տրանսպորտ» քաղաքացիական նախաձեռնությունն ակցիա է կազմակերպում ՕՊԵՐԱՅԻ` Բաղրամյան տանող կանգառում:

«Պաստառներով հավաքվում ենք կանգառում, լուռ կանգնում ենք. հետաքրքրվածներին տեղեկատվական թերթիկներ ենք բաժանում երթուղայինում կանգնելու վտանգների մասին». — սա ֆեյսբուքյան միջոցառման նկարագիրն է:

Այս ակցիայով ակտիվիստները փորձում են ուշադրություն հրավիրել քաղաքային տրանսպորտի անմխիթար ու խայտառակ վիճակի վրա, ուզում են մարդկանց մեջ «թասիբ»` արժանապատվություն արթնացնել, զանազան միջոցներով փորձում են հասցնել մարդկանց, որ այն բեռնափոխադրությունը, որի անունն է քաղաքային տրանսպորտ, չի կարող չվիրավորել բանական քաղաքակիրթ մարդու արժանապատվությունը:

Եվ` բացի արժանապատվությունից. երթուղայինում կռանալը վնասակար է առողջության համար: Կան շատ հիվանդություններ, որոնց դեպքում չի կարելի ընդհանրապես երկար գտնվել այդ վիճակում, և մեզնից շատերը կարող են ունենալ այդ հիվանդություններն ու մերօրյա առողջության վրա մատների արանքով նայելու սովորության համաձայն` միայն ցավերը բռնելուց հետո դիմել բժշկի ու իմանալ, որ ունես, ասենք, սկալիոզ կամ միջօղային սկավառակների խնդիրներ:

«Երթուղային տաքսիներում կռացած վիճակում գտնվելը կարող է հանգեցնել խրոնիկ ցավային սինդրոմի, որը ձեռք բերելուց հետո մեր մարմնի որոշ հատվածներ կարող են անընդհատ ցավել` ինչպես շարժումներ կատարելիս, այնպես էլ հանգիստ վիճակում: Իսկ եթե մարդը երկար ժամանակ է գտնվում կռացած վիճակում կամ արդեն տարեց է, ապա նրա մոտ կարող է միջողային սկավառակների խնդիր առաջանալ, այդ թվում և` տարբեր աստիճանի ճողվածքներ»,- վնասվածքաբան-օրթոպեդ Հայկ Աղամալյանին է մեջբերում Արման Ղարիբյանը:

Ուրեմն` պետք է անել ամեն հնարավորը, որ մեր քաղաքում երթևեկելը էսքստրեմալ գոյատևումից վերածվի արժանապատիվ ու անվտանգ տրանսպորտի: Պետք է պահանջենք երթուղայինները փոխարինել ավտոբուսներով, գոնե առայժմ` ամենաբանուկ գծերը: Հրեն, Թիֆլիսում` քաղաքի կենտրոնական փողոցներով ոչ մի երթուղային չես տեսնի, ամենուրեք կախված են էլեկտրոնային ժամանակացույցեր: Երթուղայինները չեն վերացրել քաղաքի ոչ այդքան բանուկ մասերում, սակայն աստիճանաբար փոխարինում են նոր` «բոյով» ու  հարմարավետ մոդելներով, համարյա ավտոբուսի բոյի, էնպես որ մեր միջին հայկական` 165-170 սանտիմետրանոց բոյով հանգիստ կարելի է կանգնել առանց կռանալու: Մենք վրացիքից ինչո՞վ ենք պակաս: Ու էնտեղ ոչ ոք չի բողոքել, էնտեղ հակառակը` հիմա են բողոքում, ասում են` մարշրուտկեքն ավելի հարմար էին…

Ստեղ են ասել` խաշն ում են տվել, ախորժակն` ում:

Մի խոսքով, մենք գնում ենք ակցիայի` համեցեք:

Այսօր ուշադիր կարդում էի ՀԱԿ ներկայացուցիչներ Դավիթ Շահնազարյանի, Արամ Մանուկյանի հարցազրույցները, ինչպես նաև` Լյուդմիլա Հարությունյանի և Սմբատ Այվազյանի ասուլիսների մասին պատմող նյութերը:

Նրանց բոլորի ասածի իմաստը նույնն է և հանգում է մի ձևակերպման` եթե մինչև սեպտեմբեր իշխանությունը չհամաձայնի արտահերթ ընտրություններ անցկացնել, երկխոսության պատուհանը կփակվի, ու փողոցը կթելադրի իր կամքը:

Բնական հարցադրում է առաջանում` ինքանո՞վ է այս պահին ադեկվատ արտահերթ ընտրության պահանջը:

Այս հարցադրումը չի նշանակում, որ ես կամ ինչ որ մեկը փոխել ենք մեր կարծիքը 2007-ի խորհրդարանական կամ 2008-ի նախագահական ընտրությունների մասին: Բնավ` ոչ: Նմանապես, այնպես չէ, թե հիացած ենք իշխանության քաղաքականությունից և վստահ ենք, որ նրա բոլոր քայլերն են ադեկվատ ճգնաժամի հաղթահարման հրամայականին:

Պարզապես կան ռեալ իրողություններ, որոնք կամ պարտադիր են դարձնում արտահերթ ընտրությունների անցկացումը կամ դրանք դարձնում են ինքնանպատակ:

Օրինակ, արտահերթ ընտրությունն այլընտրանք չի ունենում, երբ իշխանությունը կազմալուծված է լինում և փողոցն է դառնում կաննոններ թելադրողը: Հայաստանում ակնհայտորեն այդ վիճակը չէ, ավելին` իշխանությունն էական քայլեր է արել, գոնե` վերջին ամիսներին, քաղաքական լարվածությունը թուլացնելու ուղղությամբ:

Մեր փողոցն էլ ակնհայտորեն այս պահին չունի հեղափոխական տրամադրություններ:

Սակայն կա նաև այլ` ավելի լուրջ հանգամանք, որն այս պահին կասկածի տակ է դնում արտահերթ ընտրության նպատակահարմարությունը:

Սկսված երկխոսությունն, անշուշտ, դրական երևույթ է և իր քաղաքական նշանակությամբ եզակի է անգամ հետսովետական տարածքի համար, էլ չասած` մեր իրականության մասին:

Սակայն այդ երկխոսությունը նոր-նոր մեկնարկել է և առայժմ չի տվել իր արդյունքները, չի ստեղծել այն միջավայրը, որը թույլ կտար որակյալ ընտրություններ կազմակերպել:

Մինչև անտագոնիստական համակարգն իր տեղը չզիջի մրցակցայինին, երկրում չանցկացվեն իրական բարեփոխումներ` ոչ մի արտահերթ ընտրություն որակապես վիճակ չի փոխելու: Հիշենք, որ, օրինակ, 1998-ի նախագահական արտահերթ ընտրությունն ավելի խորացրեց իշխանության ճգնաժամն` այն հաղթահարելու փոխարեն:

Երկխոսությունը, պրոդուկտիվ երկխոսությունը կստեղծի այն հիմքերը, որը թույլ կտա առաջիկա ընտրություններն անցկացնել ավելի բարձր մակարդակով: Միան թե` երկխոսության կողմերը պետք է կարողանան ձերբազատվել կարգախոսային հռետորաբանությունից  ու իրական օրակարգ ձևակերպեն:

Այսօրվա ասուլիսում ՀՀԿ խմբակցության անդամ, երկխոսության նպատակով ստեղծված կոալիցիոն աշխատանքային խմբի անդամ Գագիկ Մինասյանը հիշեցրել է Մարտի 1-ը և ընդգծել, որ եթե այդ օրերին մենք ունենայինք երկխոսելու այս հարթակը, չէինք կանգնի ծանր հետևանքների առջև՝ որ ունեցանք:

Միանգամայն ճիշտ դիտարկում է, սակայն երեք տարվա հեռվից հեշտ է գնահատականներ տալ իրադարձություններին:

Մարտի 1-ը հետևանք էր կոնկրետ հանգամանքների, որոնցից կառանձնացնեի հատկապես երկուսը:

Առաջին, այն օրերի նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը երկրում ստեղծել էր անտագոնիստական համակարգ, որը երաշխավորում էր նրա իշխանության պահպանումն ու վերարտադրությունը: Լևոն Տեր-Պետրոսյանը ևս քաղաքականություն վերադարձավ արմատական կարգախոսներով: Երբ ողջ ընտրարշավն ուղեկցվում է «ավազակապետություն» և «քիրվայություն» փոխադարձ որակումներով, դժվար է ռացիոնալ արդյունք ակնկալել:

Երկրորդ` կարևոր է ընտրությունների որակը. երբ տեղի են ունենում բռնություններ, լցոնումներ, քաղաքացու քվեի կեղծում, հասարակությանն այլ բան չի մնում, քան` իր իրավունքին տեր կանգնել հրապարակներում, փողոցներում: Իշխանությունն էլ այս պարագայում կանգնում է երկընտրանքի առաջ` տեղի տալ հասարակական ճնշմանը կամ կրակել:

Իշխանություն-ՀԱԿ այսօրվա երկխոսությունը չի կարող սրբագրել պատմությունը, չենք կարող հետ բերել 10 անմեղ զոհերին, վերացնել այլ հազարների ապրած տառապանքը:

Բայց երկխոսությունը կարող է կանխել նոր Մարտի 1-եր, եթե.

—         ստեղծվի նոր քաղաքական մշակույթ, որի բնութագրիչը ոչ թե հակադրությունն ու առճակատումն են, այլ` մրցակցությունն ու կոմպրոմիսը,

—         հիմք դնի համակարգային բարեփոխումների` ժողովրդավարության և ազատ շուկայական տնտեսության իրական պաշտպանվածության մեխանիզմների ստեղծման,

—         ընտրական ինստիտուտները հասցվեն այն որակին, որ քաղաքացու քվեն արժեվորված լինի, ընտրական գործընթացի ավարտին ունենանք փոքրամասնությանը հարգող մեծամասնություն և մեծամասնությանը շնորհավորող ընդդիմություն, և որ ամենակարևորն է` ընտրության արդյունքներն ընդունող հասարակություն:

Եթե ընթացիկ երկխոսությունն այս խնդիրները լուծի, ուրեմն` միանշանակ հաջողել ենք: Ու այս համատեքստում` բացարձակապես անկարևոր է, թե երբ կանցկացվեն ընտրությունները` ժամկետից  շո՞ւտ, թե՞ իրենց ժամկետին:

Ռացիոնալ երկխոսությունը Մարտի 1-երից խուսափելու միջոց է:

Այսօր դատախազության մուտքի մոտ բողոքի ակցիա էին կազմակերպել «Շանթ+» ընկերության առնվազն 30 աշխատակիցներ: Նրանք պահանջում էին ազատ արձակել  «Շանթ+» ընկերության գլխավոր հաշվապահ Լիանա Մարտիրոսյանին: Նրանք մեզ ներկայացրեցին փաստաթղթեր, ըստ որոնց` Մարտիրոսյանի ձերբակալության պատճառն ընդամենը հարցաքննության չներկայանալն էր, որը չգիտես ինչու քննիչը որոշել էր անցկացնել իբր աշխատանքային համարվող շաբաթ օրով:

Ըստ ցուցարարների` Լիանա Մարտիրոսյանը 2011թ. հուլիսի 9-ին, ժամը 10:30-ին հրավիրվում է հարցաքննության, սակայն չի ներկայանում, քանի որ պարզապես անտեղյակ է լինում. ծանուցագիրն ուղարկվել էր փոստի միջոցով և տեղ էր հասել հուլիսի 11-ին: Հենց նույն օրն էլ Մարտիրոսյանը կատարվածի մասին տեղյակ է պահում ոստիկանության ՔԳՎ ՀԿԳ քննության վարչության բաժնի պետի տեղակալ Խ. Հայրապետյանին` միաժամանակ ներկայացնելով նաև «Հայփոստ» ընկերության տեղեկանքն առ այն, որ ծանուցագիրն իսկապես ուշ է հասել իրեն:

Սակայն հուլիսի 12-ին «Անձի ձերբակալման մասին» փաստաթղթի մեջ կարդում ենք. «Քանի որ մեղադրյալ Լիանա Մարտիրոսյանը խախտել է իր նկատմամբ ընտրված խափանման միջոցի` չհեռանալու մասին ստորագրության պայմանները, քրեական գործի քննության օրինականության նկատմամբ հսկողություն իրականացնող դատախազի կողմից 11.07.2011թ. ցուցում է տրվել Լիանա Մարտիրոսյանին ձերբակալելու մասին»: Դատարանը, հաշվի չառնելով հարցաքննության չներկայանալու օբյեկտիվ պատճառները, դրանք հաստատող փաստաթղթերը, կայացնում է ձերբակալման որոշում:

Ընկերության իրավաբան Բագրատ Վարդանյանը պատմում է. «Լիանա Մարտիրոսյանը «Շանթ+»  ընկերության գլխավոր հաշվապահն է: 2 տարի առաջ Վարշամ Ղարիբյանի բողոքի  հիման վրա հարուցվել է քրեական գործ, և այդ քրեական գործի շրջանակներում Լիանա Մարտիրոսյանը այս ամսվա 14-ին ձերբակալվել է: Ես ուղղակի ուզում եմ նախապատմությունը ներկայացնել, թե ինչի հետ է կապված ձերբակալումը: «Շանթ+» ընկերությունը հիմնադրվել է Մանվել Ղարիբյանի կողմից, որի 70% բաժնեմասը պատկանում է նրան, իսկ 30%-ը նրա որդուն` Արամ Ղարիբյանին: 2008 թ. Մանվել և Վարշամ Ղարիբյանների հարաբերությունները լարվեցին, իսկ մինչ այդ ընկերությունը գործունեություն էր  իրականացնում Վարշամ Ղարիբյանի սեփականություն հանդիսացող տարածքում, որը վարձակալվել էր ընկերությունից: Դրանից հետո խոչընդոտվեց ընկերության գործունեությունը Վարշամ Ղարիբյանի կողմից, արգելվեց աշխատողների մուտքը: Մենք անգամ գրություն ունենք ոստիկանությունից: Ոստիկանությունն է մեզ առաջարկել մուտք չգործել տարածք` անախորժությունից խուսափելու համար: Եվ օգտվելով այդ հանգամանքից` Վարշամ Ղարիբյանը դիմում ներկայացրեց, որի հետ կապված էլ հարուցվեց քրեական գործ: Այդ քրեական գործը հետապնդում է տնտեսական նպատակ: Այստեղ գլխավոր դատախազը ուներ տնտեսական շահ, ինչի պատճառով էլ չի կատարվում օբյեկտիվ բազմակողմանի քննություն. արդյունքում կատարվող հետաքննությունները, խուզարկությունները, ձերբակալումները մի նպատակ են ծառայում` ճնշում գործադրել Մանվել Ղարիբյանի վրա: Մենք այսօր մեր բողոքն ենք ներկայացնում դրա վերաբերյալ»:

«Ուրիշ ոչինչ չենք ուզում` միայն արդարություն: Մենք անգամ պատրաստ ենք հացադուլի: Անունով անկախ Հայաստան ա, բայց ամեն ինչը անօրինական ա: Մենք պահանջում ենք մեր գործընկերուհուն»,-բղավում էին հավաքվածները, իսկ Հասմիկ Խաչատրյանը ավելացրեց, որ դատախազությունից ոչ ոք չմոտեցավ անգամ հարցնելու, թե ինչի համար են հավաքվել, միանգամից ասացին` տարածքը ազատեք:

Ի դեպ, ցուցարարները հավաքվել էին դատախազության դիմաց` ոչ այնքան վերահսկող կառույցից պատասխանի ակնկալիքով (նրանք վաղուց են արդարադատության այս մարմնի նկատմամբ կորցրել վստահությունը), որքան հանդիպելու այդ պահին դատախազության շենքում գտնվող ԵԽԽՎ հարցով համազեկուցող Ակսել Ֆիշերին:

Սակայն որքան մեծ եղավ ցուցարարների զարմանքն  ու հիասթափությունը, երբ մարդու իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող եվրոպաշտոնյան, դատախազության շենքից դուրս գալով ու տեսնելով ակցիայի մասնակիցներին, բառացիորեն ճողոպրեց նրանցից այնքան արագ, որ շվարած մարդիկ չկարողացան հասնել հետևից:

Այսօր Երեւան է ժամանել ԵԽԽՎ հայաստանյան համազեկուցող Ակսել Ֆիշերը: Մյուս համազեկուցողը` բրիտանացի Ջոն Պրեսկոտը, բացակայում է տեխնիկական պատճառներով:

Ֆիշերն արդեն իսկ հանդիպումներ է ունեցել կոալիցիայի եւ ՀԱԿ ներկայացուցիչների հետ, նախատեսված են այլ հանդիպումներ եւս, այդ թվում` հանրապետության նախագահի հետ:

Այս հանդիպումների արդյունքում կազմվելու է զեկույց, որը ներկայացվելու է ԵԽԽՎ աշնանային նստաշրջանին:

ԱԺ ԲՀԿ խմբակցության անդամ Նաիրա Զոհրաբյանը լավատես է եւ կարծում է, որ այդ զեկույցը դրական շեշտադրումներ է ունենալու: «Բոլոր նախադրյալները կան` գրեթե վստահաբար պնդելու, որ բավականին պոզիտիվ, դրական շեշտադրումներով զեկույց է լինելու: Կարծում եմ, այս երկխոսությունը բավականին դրական տպավորություն կթողնի համազեկուցողների վրա եւ շատ կարեւոր ազդակ կլինի նաեւ Եվրոպայի խորհրդի համար»,- ասել է նա:

Թերեւ հասկանալի է դառնում, թե ինչո՞ւ իշխանությունը հատկապես հուլիսի 18-ին նշանակեց առաջին հանդիպումը ՀԱԿ պատվիրակության հետ: Անհրաժեշտ էր դրական ֆոն ստեղծել համազեկուցողների այցի նախօրեին:

ՀԱԿ համակարգող Լեւոն Զուրաբյանն ասել է, թե համզեկուցողների հետ քննարկելու են արտահերթ ընտրություններին եւ Մարտի 1-ի սպանությունների բացահայտմանն առնչվող հարցեր:

Քիչ հավանական է, որ արտահերթ ընտրությունների պահանջը դրական ընկալման արժանանա համազեկուցողների կողմից, հատկապես` սկսված երկխոսության եւ ԵԽԽՎ-ում Սերժ Սարգսյանի ունեցած ելույթի ֆոնին:

Այլ է Մատի 1-ի գործի բացահայտաման եւ հատկապես` 10 սպանությունների մեղավորներին հայտնաբերելու եւ պատժելու հանգամանքը: ԵԽԽՎ համազեկուցողները միշտ կարեւորել են այս թեման եւ այս հարցում նրանց մոտեցումներն ավելի մոտ են ՀԱԿ դիրքորոշմանը:

Անշուշտ, Մարտի 1-ի գործը կներառվի նրանց աշնանային զեկույցում` բացասկան շեշտադրումներով. Այս հարցում իշխանությունը, միտումնավոր կամ այլ պատճառներով, թերացել է:

Մնացած առումներով` համազեկուցողների զեկույցն, ըստ էության, դրական է լինելու` հանրահավաքների արտոնման, քաղկալանավորների ազատ արձակման եւ մեկնարկած երկխոսության ֆոնին:

ՀԱԿ-ը երեկ հանդես է եկել հայտարարությամբ՝ հստակեցնելով իշխանության հետ երկխոսության հեռանկարի իր մոտեցումը: Հայտարարությունը բաղկացած է հինգ կետից, ըստ այդմ՝ նպատակահարմար է դրանց անդրադառնալ ըստ հերթականության:

«Ի գիտություն ընդունելով Հայ Ազգային Կոնգրես-իշխանություն բանակցություններում իշխանության պատվիրակության համակարգող Դավիթ Հարությունյանի պաշտոնական հայտարարությունն այն մասին, որ իր ղեկավարած պատվիրակությունը, լինելով քաղաքական կոալիցիայի որոշմամբ ստեղծված մարմին, ներկայացնում է Գործադիր իշխանությունը, խորհրդարանական մեծամասնությունը և անձամբ Սերժ Սարգսյանին, Հայ Ազգային Կոնգրեսը համարում է, որ երկխոսությունը կարելի է շարունակել այս ձևաչափով և պատրաստ է նոր հանդիպման»,- ասված է այս հայտարարության մեջ։

Այսպիսով, կարող ենք արձանագրել, որ երկխոսության հարցում իշխանության և ՀԱԿ-ի միջև առկա ձևաչափային հակասությունները վերացված են, ըստ այդմ՝ որևէ խնդիր չկա հուլիսի 18-ին մեկնարկած գործընթացը շարունակելու համար:

«Ինչպես նշել էինք մեր նախորդ հայտարարության մեջ, հետագա հանդիպումները պետք է կայանան չեզոք վայրում»,- իր նախորդ հայտարությունն է հիշեցնում ՀԱԿ-ը:

Հանդիպման վայրն, ըստ իս, այնքան էլ էական չէ, սակայն Հանրային խորհուրդն իսկապես դրական ասոցիացիաներ չի առաջացնում, և հանդիպումները կարելի է կազմակերպել այլ վայրում:

«Հանդիպումները կամ պետք է հեռարձակվեն ուղիղ եթերով, կամ էլ` կողմերի քարոզչական հավասար հնարավորությունները ապահովելու նպատակով Կոնգրեսի պատվիրակությանը յուրաքանչյուր հանդիպումից հետո պետք է Հանրային հեռուստաընկերությամբ առնվազն կես ժամ ուղիղ եթեր տրամադրվի՝ իր տեսակետները հասարակությանը ներկայացնելու համար»,- նոր պահանջ է ձևակերպում ՀԱԿ-ը։

Հանդիպումների կամ բանակցությունների ուղիղ եթերով հեռարձակելու պահանջն անհեթեթություն է մի քանի պատճառով:

Նախ, պահանջի հեղինակներին զուր է թվում, թե այս իրադարձությունը հասարակության այդքան լայն շերտերի հետաքրքրում է: Երկրորդ, այս հանդիպումների ուղիղ հեռարձակմամբ՝ Հանրայինը կխախտի օրենսդրությունը՝ զբաղվելով կոալիցիայի անդամ կուսակցությունների և ՀԱԿ-ի քարոզչությամբ, ինչն օրենքի խախտում է, մանավանդ՝ մոտենում են Ազգային ժողովի ընտրությունները:

ՀԱԿ-ը կարող էր պահանջել, որպեսզի, օրինակ, հանդիպումների մասին ԶԼՄ-ներին տրամադրվի երկուստեք համաձայնեցված հաղորդագրություն՝ միակողմանի լուսաբանումը բացառելու համար:

Յուրաքանչյուր քաղաքական ուժ՝ ոչ թե Հանրայինով, այլ՝ մասնավոր հեռուստաընկերություններով կարող է ունենալ երեսուն րոպե կամ ավելի շատ եթերաժամ՝ կոմերցիոն հիմունքներով: Նույնը վերաբերում է ՀԱԿ հայտարարության չորրորդ կետին. պետք է վերացնել Հանրային հեռուստաընկերությամբ և մյուս հեռուստաալիքներով Հայ Ազգային Կոնգրեսի և մյուս քաղաքական ուժերի հանրահավաքների մասին իրազեկող նյութերի հեռարձակման արգելքը։

«Պետք է դադարեցնել Կոնգրեսի հանրահավաքներից առաջ իրավապահ մարմինների կողմից բնակչության ահաբեկումը, տարաբնույթ խոչընդոտների հարուցումը, մասնավորապես հանրային և այլ տրանսպորտային միջոցների աշխատանքի կազմալուծումը»,- հայտարարության վերջում պահանջում է ՀԱԿ-ը։

Վերջին հանրահավաքների պարագայում, կարծես թե, այս խոչընդոտները վերացվել են, հետևաբար՝ այնքան էլ ադեկվատ չէ այս կետի ներառումը հայտարարության տեքստում:

Ներքաղաքական անցուդարձը, ՀԱԿ-իշխանություն երկխոսության շուրջ բորբոքվող կրքերը մի պահ մեր ուշադրությունից դուրս թողեցին ԼՂ խնդրի կարգավորման գործընթացը:

Այս հարցում նույնպես տեղի են ունենում հետաքրքիր իրադարձություններ, որոնք միտված են նրան, որ մինչև տարեվերջ Հայաստանի ու Ադրբեջանի նախագահները համաձայնության գան կարգավորման Հիմնարար սկզբունքների շուրջ:

Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովն անցյալ շաբաթավերջին ԱՄՆ ղեկավար շրջանակների հետ քննարկում էր ԼՂ հարցն` իր վաշինգտոնյան հանդիպումների ընթացքում: ԼՂ հարցը չի շրջանցվել նաև ԱՄՆ պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնի `Թուրքիայում ունեցած հանդիպումների ժամանակ:

Ադրբեջանի արտգործնախարար Էլմար Մամեդյարովն առաջարկեց մի կողմ թողնել Հիմնարար սկզբունքների շուրջ առկա հակասությունները և միանգամից ձեռնամուխ լինել խաղաղության պայմանագրի քննարկմանը: Այս մոտեցումը, սակայն, հավանության չարժանացավ ոչ միայն Երևանում, այլ նաև` միջնորդների կողմից:

Ադրբեջանի արտաքին գերատեսչության ղեկավարը հուլիսի 18-19-ը այցելեց Մոսկվա և իր նախագահի պատասխանը փոխանցեց Դմիտրի Մեդվեդևի ուղերձին: Երևանը խոստացավ Կրեմլի առաջարկներին պատասխանել մի քանի օրվա ընթացքում:

Երեկ ավարտվեց ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների հերթական այցը տարածաշրջան:

Երևանում կայացած ճեպազրույցի ընթացքում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները հասկացրեցին, որ բոլոր ջանքերը գործադրելու են հաջողության հասնելու համար: «Ուստի, ներկայում շատ ակտիվ փուլ է, և ես կարծում եմ, որ մենք պետք է զգույշ լինենք հապշտապ եզրակացություններ չանելու կամ արագորեն գնահատականներ չտալու` այս դիվանագիտության արդյունքների վերաբերյալ: Առաջիկա շաբաթներին մենք կտեսնենք գործադրվող ջանքերի արդյունքները»,- ասել է ամերիկացի համանախագահ Ռոբերտ Բրադկեն:

ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահներն իրենց հերթական այցն ամփոփել են հայտարարությամբ, որում, մասնավորապես, ասված է. «Բաքվում և Երևանում Ադրբեջանի և Հայաստանի նախագահների հետ հանդիպումներում համանախագահները վերահաստատել են Հիմնարար սկզբունքների շուրջ համաձայնության հասնելու անհրաժեշտությունը` որպես վերջնական կարգավորման բանակցությունների շրջանակ: Նրանք շեշտել են, որ եկել է տևական խաղաղության, անվտանգության և տարածաշրջանի ժողովուրդների հաշտեցման հասնելուն անհրաժեշտ քաղաքական կամք դրսևորելու ժամանակը: Նախագահները հանձնառել են առաջիկայում ներկայացնել իրենց արձագանքները առաջարկված շրջանակային փաստաթղթի վերջին ձևակերպումներին և շարունակել աշխատանքը համանախագահների և համանախագահող երկրների կառավարությունների հետ` խաղաղ կարգավորման որոնման գործընթացում»:

Այս լակոնիկ հայտարարութան մեջ աչքի է զարնում «առաջարկված շրջանակային փաստաթղթի վերջին ձևակերպումներ» արտահայտությունը:

Արդյո՞ք համանախագահները ներկայացրել են կարգավորման նոր սկզբունքներ: Եթե` այո, արդյո՞ք այդ սկզբունքներում ներառված են Ադրբեջանի նոր 10 առաջարկները, որոնք հնչեցվել են Կազանում:

Սրանք հարցեր են, որոնց պատասխանները կստանանք առաջիկա շաբաթներին, մանավանդ որ` Հայաստանի ու Ադրբեջանի նախագահների նոր հանդիպումը, կարծես թե, սարերի հետևում չէ:

ՀԱԿ- իշխանություն երկխոսության պաշտոնական մեկնարկը

Այսօր առաջին հանդիպումն է ունեցել կոալիցիայի կողմից ձեւավորված աշխատանքային խումբը եւ ՀԱԿ-ը ներկայացնող պատվիրակությունը: Հանդիպումը տեւեել է երկու ժամ, անցկացվել է դռնփակ:

Հանդիպումն արդեն տվել է իր առարկայական առաջին արդյունքը:

Կոալիցիայի ներկայացուցիչ Դավիթ Հարությունյանը հանդիպման սկզբին տեղեկացրել է, որ իրենք ներկայացնում են թե խորհրդարանական մեծամասնությանը, թե գործադիր իշխանությանը եւ թե երկրի նախագահին: Այսպիսով, կարծես թե, սրբագրվել են ՀԱԿ երեկվա հայտարարությամբ արված վերապահումները` կապված իշխանության պատվիրակության անորոշ կարգավիճակի, ոչ համարժեք մանդատի մասին: Ի դեպ, Հարությունյանի պարզաբանումները միանգամայն բավարարել էն ընդդիմությանը եւ, դատելով երկուստեք հայատարարություններից, նման ձեւաչափով երկխոսությունը հեռանակար ունի:

Բովանդակային հարցեր, կարծես թե, չեն քննարկվել: ՀԱԿ պատվիրակությունն, իհարկե, առաջարկել է իր դեղատոմսը` արտահերթ ընտրությունների անցկացման պահանջ: «Մենք որևէ սահմանափակում չունենք որևէ հարց չքննարկելու հետ կապված»,- ասել է Դավիթ Հարությունյանը: ՀԱԿ ներկայացուցիչներն էլ ըմբռնումով են մոտեցել կոալիցիայի` իր օրակարգը հաջորդ հանդիպմանը ներկայացնելու առաջարկին: Ըստ ամենայնի, երկխոսության օրակարգում կարող է քննարկվել ցանկացած հարց, բայց որեւէ պահանջ չի կարող իմպերատիվ լինել:

ԱԺ պետաիրավական հարցերի հանձնաժողվի նախագահը լրագրողների հետ զրույցում որոշակիորեն բացահայտել է իշխանության մտադրությունները:

«Բանն այն է, որ մեզ համար այս երկխոսությունը նոր քաղաքական մշակույթի ձևավորման հիմքն է: Մենք համարում ենք, որ յուրաքանչյուր ժողովրդավարական երկրում անհրաժեշտ է, որպեսզի լինի հարթակ, երբ իշխանությունը և ընդդիմությունը քննարկում են իրար հետ: Նման հարթակներ իհարկե կան, այդ թվում և խորհրդարանում, բայց այս հարթակը, երբ մենք քննարկում ենք ՀԱԿ-ի հետ՝ նման հարթակներից մեկն է: Հիմնական նպատակը հետևյալն է՝ անցնել բացարձակ հակամարտությունից դեպի ավելի համագործակցային աշխատանք, ինչն ամենևին չի նշանակում, որ քաղաքական տարաձայնությունները մեր միջև հարթվելու են: Բայց նման հարթակը հնարավորություն կտա, որպեսզի մենք լսենք միմյանց կարծիքը, խորհրդակցություններ անցկացնենք միասին և արտահայտենք յուրաքանչյուրի դիրքորոշումը և գնահատականը մյուսի դիրքորոշմանը»,- ասել է նա:

Առայժմ շուտ է հետեւություններ անել, մանավանդ որ` տակավին հստակեցված չէ մյուս հանդիպման ժամկետը: Այնուամենայնիվ, եթե երկխոսությունը կայանա, կողմերը կարող են մի շարք հարցերում ընդհանուր հայտարարի գալ: Իշխանությունը մերժում է արտահերթ ընտրության պահանջը, ՀԱԿ-ը չի ուզում մտնել օրենսդրական բարեփոխումների դաշտ: Սակայն երկու կողմերը կարող են պայմանավորվել խորհրդարանական եւ նախագահական առաջիկա ընտրությունների որակի, համակարգային բարեփոխումների անհրաժեշտության շուրջ: Ի վերջո, ավելի կարեւոր է ընտրությունների որակի եւ ոչ թե` դրանց հերթական կամ արտահերթ լինելու հարցը: