Հոգեկիր հռետորն ու աստվածաշնորհ բանասացը.
Սովետական պատմագէտներն ու գրականագէտները չեն ուրանում, թէ՝
— Գրիգոր վարդապետ Նարեկացին «եռանդով աշխատել է ուղղել ծոյլ ու մարմնասէր հոգևորականներից խանգարուած եկեղեցու կարգերը»,
— «որի համար բիրտ մարդիկ նրան հռչակել են աղանդաւորական»,
— «այնուհետև՝ հաւաքուել են եպիսկոպոսներ և իշխաններ և տանուտերներ, որպէսզի հրապարակով յանդիմանեն և ապա նրան պատուհասեն ու աքսորեն իբրև հերձուածող»,
— նաև խոստովանում են, որ իրենց «ստոյգ յայտնի չէ, թէ ինչպէս է Նարեկացուն յաջողուել ազատուել իր համար կազմուած դատարանին ներկայանալուց, կամ եթէ ներկայացել է, ինչպէս է արդարացուել»։
Ինչ խօսք, որ մէկը միւսին ժխտող կամ, լաւագոյն դէպքում իրար հակասող այս «փաստերը» կարող են շփոթեցնել ճշմարիտ իրականութիւնը տեսնելու փորձ անող ամէն մարդու։ Այնքանով, որքանով թուարկուած դրուագները ինքնին արդէն չեն դիմանում փոքր ի շատէ տրամաբանող և վերլուծական մտքին։
Ուրեմն, այսպէս. Սուրբ Գրիգոր վարդապետ Նարեկացին ջանում է ուղղել եկեղեցու կարգերը, որոնք խախտել էին «ծոյլ ու մարմնասէր հոգևորականները» (յանգամանք որ հաստատւում է Հայաստանեայց Առաքելական Եկեղեցու հոգևարականութեան մեր օրերի կենցաղով ու ապիկարութիւններով՝ կաթողիկոսական գահակալի մասնակցոսւթեամբ) ։ Այս պատճառո՞վ են արդեօք նրան անուանարկել որպէս աղանդաւոր… և, ուրեմն, եկեղեցու կարգերը խախտողնե՞րն են հակահարձակումի անցնելով՝ դատաստան անելու համար գնացել Նարեկայ վանք։ Եթէ իմ այս եզրակացութիւնը սխալ է, ապա ինչո՞ւ են ապիկար հոգևորականներին պաշտպանելու համար հաւաքուել եպիսկոպոսնե՜ր, իշխաննե՜ր, տանուտէրե՜ր… այն էլ որպէսզի պատուհասեն ու աքսորեն Նարկայ վանքի Սուրբին… Անհեթեթութիւնների այս ի՞նչ շարան է…
Ուրեմն, չշարունակենք անհեթեթութիւնների այս անվերջանալի շարքը, չմտնենք հակասութիւնների թաւուտները, որտեղ կարող ենք վերջնականապէս մոլորուել, ինչին, ի դէպ ձգտում է աչառու գաղափարաբանութիւնը։
և այս հակասութիւնների, վերագրումների և ենթադրութիւնների առատութեան մէջ ակնարկ նոյնիսկ չկայ Նարեկաձ վանքի Սուրբին դատապարտելու փորձ անելու բուն դրդապարճառի մասին։
Այս լռութիւնը պատահական չէ։ Ազգային պատմութեան ամէն մի ճշմարիտ ու անաչառ դրուագ ոչ միայն մեր իմացութիւնն է հարստացնում, այլև թմբիրից հանում և աշխուժացնում է հարստացած մեր միտքը։ Հակառակի պէս էլ, օտար և իւրային բռնատիրութիւնները սարսափում են լուսաւոր ու աշխոյժ մտքից։
Հպանցիկ վերյիշենք այն կացութիւնը, որ գայութիւն ունէր Հայաստանի մէջ աւելի քան հազար տարի առաջ։
Ը. դարից ի վեր գրեթէ երկու հարիւր տարի Հայաստանը գտնւում էր արաբական տիրապետութեան տակ։ Ոչ մի նուաճող չի բաւարարուել սոսկ երկրներ ասպատակելով։ և արաբները հետևողականօրէն իրականացնում էին նուաճուած և հարկատու Հային ապազգայնացնելով՝ արաբացնելու, մահմեդականացնելու ծրագիրը։ Չնայած ազգային էութիւնն ու դէմքը պահպանելու համար յաճախ մինչև մահու և կենաց պայքարին, հայերի մէջ միշտ եղել են օտարի ազդեցութեանը պատրաստակամօրէն ենթարկուող մի խոշոր խաւ։ Այնպէս որ, արաբական նիստուկացն ու բարքերը դիւրութեամբ թափանցում էին նուաճուած ժողովրդի մէջ։ Վերանում էին նոյնիսկ կրօնական ջրաբաժանները, կազմւում էին խառն ընտանիքներ, որտեղ ծնւում էին և մեծանում խառնածինները։ Իսկ արաբական անուններ ունենալը հայերի համար դարձել էր բարեկրթութեան, եթէ կ’ուզէք՝ օտար իշխանութեանր դիւր գալու, քծնելու նշան։ Նիստուկացի ու բարքերի ներխուժումը եթէ դուրս չէր մղում, ապա հաստատապէս մաշում-բթացնում էր Հայի կրօնական զգացումը։
Հայերը, որ մինչ այդ եղել էին բիւզանդական ազդեցութեան ներքոյ, արաբական տիրակալութեան տակ անցնելով՝ ենթարկուեցին կրօնական հողի վրայ ևս Յոյներից վերջնականապէս անջատուելու պահանջին։
Բիւզանդիան էլ, որ շահագրգռուած էր ազդեցութեան իր ոլորտի մէջ պահել Հայաստանը, բնականաբար, հակառակ էր Ընդհանրական Եկեղեցու տրոհումին։
Իսկ հայերը իրենց հերթին որպէս ճկուն դիւանագիտութիւն կարծելով անպայման որևէ օտարի նկատմամբ կողմնորոշում ունենալը, ըստ էութեան, լարախաղացի հաւասարակշռութիւն էին պահպանում նիւթական անցողիկ հրապոյրների և հոգևոր մնայուն արժքների միջև՝ յաջողութեամբ կորցնելով թէ՛ մէկը և թէ՛ միւսը։ Հայը կողմնորոշման իր այս ախտահարութեան պատճառով միայն շարունակական կորուստներ է ունեցել, որոնք և նկատի ունենալով, Խաչատուր Աբովեանը գրել է, թէ «Կողմը պահելով, իսկապէս որ հայն իր տունը քանդեց»։
Իսկապէս. հակառակորդ տէրութիւնները իրար դէմ պատերազմում էին երկուստէք ամէնից հարմար մի տարածքի վրայ, որ Հայաստանն էր։ և այս յանգամանքը ազգային աղէտների պատճառ էր դառնում միայն։ Ի դէպ, 1915 թուականի Աղէտն էլ նոյն երևոյթն էր ներկայացնում ― ռուս-թուրքական պատերազմը նոյնպէս տեղի ունեցաւ Հայաստանի հողի վրայ, որի հետևանքով հազիւ ինքն իր նկատմամբ կողմնորոշուած Հայը վերջնականապէս որդեգրեց ռուսական մի արևելում և մինչև օրս այնպէս էլ չի ուզում հասկանալ, որ դա իր ազգային Էութեան և Ինքնութեան մայրամուտն է։ Իսկ ռուսները ձախողելով Բալկաններով Ցարգրադը (Կոնստանդնուպոլիսը) գրաւելու ծրագիր, Առաջին Աշխարհամարտը լաւագոյն առիթը համարեցին այս անգամ Ցարգրադ արևելքից գրաւելու համար։
և եթէ ռուսական տիրապետութեան պարունակի մէջ Հայը հասաւ «իմաստուն» մի եզրակացութեան, թէ ազգին դիմագիծը հնարաւոր է միայն ռուսաց լեզուով, ապա այս «փորձառութիւնը» անկասկած, ձեռք էր բերել շատ աւելի վաղուց, երբ նոյնպիսի գլխակորոյս հաճոյակատարութեամբ իւրացնում էր արաբական նիստուկացը և կենցաղը։
Արաբական տիրապետութեան տակ լինելու շրջանը տևեց գրեթէ երեք հարիւր տարի՝ Զ. դարից մինչև Թ. դար։ Բայց սա բնաւ չի նշանակում, թէ Թ. դարից սկսած Հայը վերադարձաւ իր արմատներին և նորէն գտաւ իր ճշմարիտ էութիւնը։ Արմատներին և Էութեան վերադառնալու համար շատ աւելի երկար ժամանակ է պահանջւում։
Այսպիսով, հասկանալի է, թէ որն է աղանդներ ծնող պարարտ հողը և ինչպէ՛ս է կարելի ձերբազատուել »աթեիստական, սոցիալիստական, կոմունիստական» այդ չարիքներից։
Ազատագրութեան ճամբան անցնում է Հաւատի միջով։
Կարեն Ա. Սիմոնյան
Շարունակելի…
- 13:10Հայտնի է ջերմաստիճանը, որի ժամանակ ակտիվանում է կորոնավիրուսը. MedRxiv
- 13:10Հայաստանը քո ձեռքում դարձել է ժողովրդավարության պոչամբար՝ սրանից բխող բոլոր տոքսիկ հետեւանքներով. Աշոտյանը՝ Փաշինյանին
- 14:10Վլադիմիր Պուտինն ու Դմիտրի Մեդվեդևը շնորհավորական ուղերձներ ու ծաղկեփնջեր են ուղարկել Աննա Հակոբյանին
- 14:10Ինչ ընդհանրություն կա պատգամավորների թվի և Գարեգին Բ կաթողիկոսի միջև
- 17:28ՍՈՒՐԲ ԳԻՐՔՆ ԱՄԵՆ ՕՐ (31 մարտ 2018թ.)
- 16:48Նիկոլ Փաշինյանի հեղինակած երգը (տեսանյութ)
- 16:02Ֆիլիպ Կիրկորովը իր երեխաների համար տնային դիսնեյլենդ է կառուցել
- 14:25Սուրբ Զատիկի տոնին բազմաթիվ միջոցառումներ կկազմակերպվեն. Ժամանակացույց
- 17:30ՍՈՒՐԲ ԳԻՐՔՆ ԱՄԵՆ ՕՐ (30 մարտ 2018թ.)
- 15:27Այդ դեպքում, ինձ պետք է վաղուց բանտ նստեցրած լինեին իմ խենթ սանրվածնքների համար. Ջուս
23.04.2024 | 11:42
23.04.2024 | 11:06
13.04.2024 | 13:57
13.04.2024 | 13:26
13.04.2024 | 13:06
13.04.2024 | 12:59
13.04.2024 | 12:28
13.04.2024 | 11:29
12.04.2024 | 14:08
12.04.2024 | 13:56
12.04.2024 | 2:20
10.04.2024 | 15:10
10.04.2024 | 14:10
10.04.2024 | 13:10
10.04.2024 | 12:10
10.04.2024 | 11:10
09.04.2024 | 15:10
09.04.2024 | 14:10
09.04.2024 | 13:10
09.04.2024 | 12:10
09.04.2024 | 11:10
08.04.2024 | 15:10
08.04.2024 | 14:10
08.04.2024 | 13:10
08.04.2024 | 12:10
08.04.2024 | 11:10
06.04.2024 | 14:10
06.04.2024 | 13:10
06.04.2024 | 12:10
06.04.2024 | 11:10
05.04.2024 | 15:10
05.04.2024 | 14:10
05.04.2024 | 13:10
05.04.2024 | 12:10
05.04.2024 | 11:00
04.04.2024 | 15:10
04.04.2024 | 14:10
04.04.2024 | 13:10
-
Հասցե` Հայաստան, 0023, Երևան, Արշակունյաց 2
Հեռ: +374 (10) 06 06 23 (413, 414), +374 (99) 53 58 26
Էլ. փոստ` armv12@mail.ru -
2010-2011 © Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են:
Մեջբերումներ անելիս հղումը armversion.com-ին
պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ
ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն
առանց armversion.com-ին հղման արգելվում է: -
Կայքում արտահայտված կարծիքների համընկնումը
խմբագրության տեսակետի հետ պարտադիր չէ:
Գովազդների բովանդակության համար
կայքը պատասխանատվություն չի կրում:
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Copyright “Armversion.com” 2010.