Այդ շրջանին, Դաշնակցութիւնը կը փորձէր ամէն ճիգ թափել խոչընդոտելու տարուած աշխատանքները եւ սկսած էր լրագրական պայքարի, յատկապէս Վահան Թէքէեանի դէմ: 1916-ին Աղեքսանդրիոյ մէջ բանավէճի մը պատճառով Թէքէեան կ’ենթարկուի յարձակումի, որուն հետւանքով կը կորսնցնէ աջ աչքը:
Դարմանուելէ ետք, Թէքէեան չի վհատիր եւ կը շարունակէ հասարակական ու խմբագրական իր աշխատանքները:
1917-ի սկիզբները, Գահիրէի մէջ Թէքէեան կը մասնակցի Միջկուսակցական Առաջին Ազգային Ժողովին, եւ կ’ընտրուի ներկայացուցիչ մեկնելու Կիպրոս, հանդիպելու ֆրանսացի գնդապետ Պրիմոնին: Վերադարձին Ռամկավար Կուսակցութեան կեդրոնին կը զեկուցէ իր առաքելութեան մասին եւ կը պարզէ ծրագիրը: Կեդրոնը կ’որոշէ Միհրան Տամատեանը եւ Լեւոն Մկրտիչեանը գործուղղել Կիպրոս հանդիպելու գնդապետին հետ: Այդ հանդիպումին է, որ կÿորոշուի կազմել Արեւելեան Լեգէոնը: Ազգային Ժողովը կը կազմէ Միջկուսակցական պատուիրակութիւն մը մեկնելու Ամերիկա դրամահաւաքի, ինչպէս նաեւ կամաւորներ արձանագրելու:
Պատուիրակութեան մաս կը կազմէին Տամատեան (Ռամկավար), Հանըմեան (Դաշնակցական) եւ Սապահգիւլեան (Հնչակեան): Յաջողութեամբ պսակելէ ետք իրենց վստահուած առաքելութիւնը կը վերադառնան Գահիրէ:
Հայկական Լեգէոնի կամաւորական ջոկատներ կը ժամանեն Փորթ-Սաիտ մեկնելու Կիպրոս, ուր տեղի կÿունենային լեգէոնականներու զինավարժութիւնները, ֆրանսական բանակի հսկողութեամբ: Այս շրջանին, Թէքէեան որոշ ժամանակի համար կը ձգէ «Արեւ»ի խմբագրութիւնը եւ կը մեկնի Կիպրոս, կազմելու Ազգային Ժողովի մասնաճիւղը, որուն պիտի վստահուէր ապահովելու Լեգէոնական կամաւորներու պէտքերը «Արարայ»ի ճակատ մեկնելէ առաջ:
Կարգաւորելէ ետք իրեն վստահուած յանձնառութիւնները, Թէքէեան կը մեկնի Փարիզ, ուր իրեն կը վստահուէր, այս անգամ, կարգաւորելու Ազգային Պատրուիրակութեան ծրագիրները: Փարիզի մէջ, ան կը լծուի Ազգային Համագումար մը կազմակերպելու ծրագրի նախապատրաստական աշխատանքներու: Նշենք, թէ Պօղոս Նուպար Փաշա նախագահն է Ազգային Համագումարին: Թէքէեան ութը ամիսներ կը մնայ Փարիզ:
1918-ի սկիզբները Երուսաղէմ կը յանձնուէր անգլիական զինուորական իշխա-նութեան հոգատարութեան: Այդ շրջանին Պատրիարքը առժամեայ տեղափոխուած էր Դամասկոս: Պատրիարքարանի տագնապը տակաւին կը շարունակուէր եւ Թէքէեան ծանօթ ըլլալով այդ տագնապի ծալքերուն, Ազգային Համագումարը կ’որոշէ զինք գործուղղել Երուսաղէմ, որպէս իր ներկայացուցիչը Պատրիարքարանի մօտ: Այդ շրջանին, իր կարգին Թորգոմ Եպս. Գուշակեան, բարեդէպ զուգադիպութեամբ մը Հնդկաստանէն տեղափոխուած էր Երուսաղէմ: Թէքէեան եւ Գուշակեան Եպս. մօտ ծանօթներ ըլլալով, կը յաջողին երեք ամսուայ ընթացքին վերջնական լուծում գտնել ստեղծուած տագնապին: Նոյն տարուայ գարնան, Թէքէեան կը վերադառնայ Գահիրէ, կը վերստանձնէ «Արեւ»ի խմբագրութիւնը միաժամանակ նուիրուելով ազգային-հասարակական եռուն գործունէութեանց:
Մայիս 28-ի Հայաստանի Առաջին Հանրապետութեան հռչակուելէն ետք, Պօղոս Նուպար Փաշա, կը ծրագրէ Ազգային Պատուիրակութեան առաջին եւ գլխաւոր համա-գումարը, որ տեղի կ’ունենայ 1919-ի Փետրուարին Փարիզի մէջ: Եգիպտոսէն համագումարին մասնակցող Ազգային Միութեան երկու ներկայացուցիչներէն մէկը կ’ըլլայ Թէքէեան:
Փարիզի մէջ, կը սկսի Համագումարը, ատենապետութեամբ Գաբրիէլ Նորա-տունկեանի եւ ատենադպրութեամբ բանաստեղծներու իշխան եւ շրջուն դեսպան Վահան Թէքէեանի: Միւս ակնառու մասնակիցներէն կարելի է թուել անունները Փրոֆ. Ա. Տէր Յակոբեանի, Գաբրիէլ Փաստրմաճեանի, Արշակ Չօպանեանի, Տոքթ. Յ. Նեւրուզի եւ Նշան Տէր Ստեփանեանի:
Համագումարէն ետք, Ազգային պատուիրակութեան անունով Պօղոս Նուպար կը հանդիպի Հայաստանի հանրապետութեան ներկայացուցիչ՝ Աւետիս Ահարոնեանին: Անոնց միջեւ առժամեայ համաձայնութիւն կը գոյանայ, Ազգային Պատուիրակութեան վստահելու Միացեալ Ամբողջական Հայաստանի Հողային Հարցի հետապնդումը:
1919-ի Մայիսի սկիզբները, Վահան Թէքէեան եւ Նշան Տէր Ստեփանեան Երեւան կը մեկնին բանակցելու Հայաստանի Առաջին հանրապետութեան կառավարութեան հետ: 1919-ի Մայսիս 28-ի Միացեալ, Ազատ եւ Անկախ Հայաստանի հռչակումով, Ազգային պատուիրակութեան մշակած ծրագիրը ձախողութեան կը մատնուէր, որուն հիմնական պատճառը Աւետիս Ահարոնեանի տուած խոստումին եւ համաձայնութեան դրժումն էր:
Եգիպտոս վերադարձին Թէքէեան կը հրաժարի Ազգային Պատուիրակութենէն: Միւս անդամները իրենց կարգին նոյնպէս կը հրաժարած էին:
1920-ին Ռամկավար կուսակցութեան որոշումով, կը մեկնի ծննդավայրը՝ Պոլիս, ուր յարաբերաբար սկսած էր վերածաղկիլ ազգային-հասարակական կեանքը: Ան կը նուիրուի կուսակցական կեանքը վերակազմաւորելու աշխատանքներուն, խմբագրելով «Հայրենիքի Ձայն»ը:
Պոլսոյ մէջ Թէքէեան կը ծաւալէ կուսակցական բեղուն գործունէութիւն: Սահմանադիր Ռամկավար ղեկավարներ՝ Աւետիս Թերզիպաշեանի, Գրիգոր Պէօզիկեանի (երկուքն ալ նախկին վանեցիներ) եւ Յովհաննէս Պօղոսեանի հետ, կը մշակէ ծրագիր մը միանալու Ազգային Ազատական Կուսակցութեան:
Այդ շրջանին բարեդէպ զուգադիպութեամբ, Հրաչ Երուանդ Պոլիս կը գտնուէր եւ Արշակ Չօպանեան Փարիզէն կը ժամանէր Պոլիս խորհրդակցելու միացումի ծրագրին շուրջ: երկուքն ալ, Հրաչ Երուանդ եւ Արշակ Չօպանեան, համաձայն կը գտնուին ներկայացուած ծրագրին:
Հայաստանի խորհրդայնացումէն ետք, ժողովրդավարական երկու կազմակեր-պութիւնները միանալով կազմեցին Միացեալ Կուսակցութիւն մը, որուն հիմնական նպատակն էր ծառայել հայրենիքէն հեռու ապրող հայութեան, եւ հեռու մնալով յեղափոխական գործունէութենէ:
Նոր անուան տակ, նախկին Արմենականներն ու Վերակազմեալ Հնչակեանները կը միանան: Սոյն ծրագիրը իրականութիւն կը դառնայ Հոկտեմբեր 1, 1921-ին Պոլսոյ մէջ, ժողովի մը ընթացքին, որուն կ’ատենապետէ Վահան Թէքէեան: Ան յաջողած էր ի մի բերել 21 ներկայացուցիչներ՝ Արշակ Չօպանեան, Գրիգոր Պէօզիկեան, Փրոֆ. Մ. Անանիկեան, Հրաչ Երուանդ, Միհրան Սվազլեան, Աւետիս Թէրզիպաշեան, Արամ Ինճիճեան, Արտակ Դարբինեան, Յակոբ Թօփճեան եւ ուրիշներ, որոնց կրտսերագոյն անդամը Տարսոնէն՝ Կարապետ Սրապեանն էր, որ յետագային պիտի դառնար Լիբանանի ՌԱԿ-ի շրջանակի կազմութեան մղիչ ուժերէն մէկը:
Պատմական այս ժողովը կը հրապարակէր հռչակագիր մը, ուր կը յայտարարուէր կազմութիւնը ՌԱՄԿԱՎԱՐ ԱԶԱՏԱԿԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹԵԱՆ: Կը կազմուէր Կեդրոնական Վարչութիւն մը, որ պիտի գործէր Աթէնքէն: Նորակազմ Կեդրոնական Վարչութեան առաջին գործը կÿըլլայ Խորհրդային Հայաստան գործուղղել Արտակ Դարբինեանը հանդիպելու Ալեքսանդր Միասնիկեանին եւ անոր յայտնելու կազմութիւնը նոր կուսակցութեան: Այս առթիւ, նշենք, թէ նախքան Հայաստանի խորհրդայնացումը, Արտակ Դարբինեան ատենապետն էր Հայաստանի մէջ գործող Սահմանադրական Ռամկավար Կուսակցութեան: 1920-ին Դարբինեան կը ստիպուի հեռանալ հայրենիքէն հաստատուելու Փարիզ:
ՌԱԿ-ի ծնունդը մեծապէս խանդավառած է Թէքէեանը, որ կը ստանձնէր Պոլսոյ Ազգային Կեդրոնական Վարժարանի տնօրէնութիւնը եւ կը լծուէր պատանիներու դաստիրակութեան աշխատանքին:
1922-ին վերակազմուած Ազգային Պատուիրակութեան յանձնառութեամբ, կը մեկնի Սուրիա եւ ապա Յունաստան, մօտէն հետաքրքուելու որբանոցներով, ուր տեղափոխուած էին Տէր Զօրէն եւ 1922-ի Իզմիրի աղէտէն ճողոպրած հայ որբերը: Թէքէեան ցաւով վերահասու կÿըլլայ, որ յոյները կը փորձէին Կորֆու կղզի տեղա-փոխուած հայ որբերու ինքնութիւնը թաքցնել:
Փարիզ վերադառնալով, Թէքէեան հայ որբերու կացութեան մասին իր ձեռք ձգած տեղեկութիւնները կը փոխանցէ Ազգային պատուիրակութեան եւ «Ռիլիֆ»ի Կեդրոնական Գրասենաեկին, թելադրելով «Ռիլիֆ»ի տնօրէնին, որ անձամբ մեկնի Աթէնք եւ կարգադրէ Կորֆուի մէջ տեղի ունեցած անարդարութիւնը: Թէքէեան յաջողութեամբ պսակելէ ետք սոյն առաքելութիւնը եւս, կ’անցնի Գահիրէ:
Որբերու հարցով, իր տեղեկութիւնները փոխանցելէ ետք ՀԲԸՄ-ի ղեկավարութեան, կը խօսի որբերու Միջին Արեւելեան կարգ մը գաղութներ տեղափոխելու եւ անոնց հայեցի դաստիարակութիւն տալու անհրաժեշտութեան մասին:
1924-ին, Թէքէեան դարձեալ Փարիզ է մասնակցելու ՌԱԿ-ի Բ. Ընդհանուր Պատգամաւորական Ժողովին: Հոն եւս կը զեկուցէ որբահաւաքի աշխատանքներու մասին:
Այդ շրջանին ՌԱԿ-ի Կեդրոնական Վարչութեան գրասենեակը փոխադրուած էը Փարիզ, ուր կը գտնուէր նաեւ Ազգային Պատուիրակութեան կեդրոնատեղին: Կուսակ-ցութեան Կեդրոնական Վարչութեան որոշումով ան կը վերադառնայ Գահիրէ շարունակելու իր ազգային-հասարակական աշխատանքները: 1925-ին Թէքէեան կը գործուղղուի Կեսարիա, հոն գտնուող որբերուն հարցը կարգադրելու, զանոնք փրկելու համար կորուստէ: 1926-ին Թէքէեան Գահիրէ վերադառնալով կը խմբագրէ »Արեւ« պաշտօնաթերթը, որ դարձած էր ՌԱԿ-ի առաջատար խօսափողը: Շնորհիւ իր վայելած ժողովրդականութեան եւ յարգանքին, ան կընտրուի Թեմական Պատգամաւոր ու ապա Գաւառական Ժողովի ատենապետ: 1926-ի աշնան, Կիպրոսի մէջ Մելգոնեան Հաստատութիւնը իր դռները կը բանար որպէս գիշերօթիկ կրթաօճախ հայ որբերու:
Արա Ահարոնեան
Հայ Բանաստեղծութեան Իշխան ՎԱՀԱՆ ԹԷՔԷԵԱՆի Մահուան 70րդ Տարելից. Մաս 1 Մաս 2 Մաս 3
- 13:10Հայտնի է ջերմաստիճանը, որի ժամանակ ակտիվանում է կորոնավիրուսը. MedRxiv
- 13:10Հայաստանը քո ձեռքում դարձել է ժողովրդավարության պոչամբար՝ սրանից բխող բոլոր տոքսիկ հետեւանքներով. Աշոտյանը՝ Փաշինյանին
- 14:10Վլադիմիր Պուտինն ու Դմիտրի Մեդվեդևը շնորհավորական ուղերձներ ու ծաղկեփնջեր են ուղարկել Աննա Հակոբյանին
- 14:10Ինչ ընդհանրություն կա պատգամավորների թվի և Գարեգին Բ կաթողիկոսի միջև
- 17:28ՍՈՒՐԲ ԳԻՐՔՆ ԱՄԵՆ ՕՐ (31 մարտ 2018թ.)
- 16:48Նիկոլ Փաշինյանի հեղինակած երգը (տեսանյութ)
- 16:02Ֆիլիպ Կիրկորովը իր երեխաների համար տնային դիսնեյլենդ է կառուցել
- 14:25Սուրբ Զատիկի տոնին բազմաթիվ միջոցառումներ կկազմակերպվեն. Ժամանակացույց
- 17:30ՍՈՒՐԲ ԳԻՐՔՆ ԱՄԵՆ ՕՐ (30 մարտ 2018թ.)
- 15:27Այդ դեպքում, ինձ պետք է վաղուց բանտ նստեցրած լինեին իմ խենթ սանրվածնքների համար. Ջուս
04.05.2024 | 15:10
04.05.2024 | 14:10
04.05.2024 | 13:10
04.05.2024 | 12:10
04.05.2024 | 11:10
03.05.2024 | 14:10
03.05.2024 | 13:10
03.05.2024 | 12:10
02.05.2024 | 15:10
02.05.2024 | 14:10
02.05.2024 | 13:10
02.05.2024 | 12:10
02.05.2024 | 11:10
01.05.2024 | 15:10
01.05.2024 | 14:10
01.05.2024 | 13:10
01.05.2024 | 11:10
23.04.2024 | 11:42
23.04.2024 | 11:06
13.04.2024 | 13:57
13.04.2024 | 13:26
13.04.2024 | 13:06
13.04.2024 | 12:59
13.04.2024 | 12:28
13.04.2024 | 11:29
12.04.2024 | 14:08
12.04.2024 | 13:56
12.04.2024 | 2:20
10.04.2024 | 15:10
10.04.2024 | 14:10
10.04.2024 | 13:10
10.04.2024 | 12:10
10.04.2024 | 11:10
09.04.2024 | 15:10
09.04.2024 | 14:10
09.04.2024 | 13:10
-
Հասցե` Հայաստան, 0023, Երևան, Արշակունյաց 2
Հեռ: +374 (10) 06 06 23 (413, 414), +374 (99) 53 58 26
Էլ. փոստ` armv12@mail.ru -
2010-2011 © Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են:
Մեջբերումներ անելիս հղումը armversion.com-ին
պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ
ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն
առանց armversion.com-ին հղման արգելվում է: -
Կայքում արտահայտված կարծիքների համընկնումը
խմբագրության տեսակետի հետ պարտադիր չէ:
Գովազդների բովանդակության համար
կայքը պատասխանատվություն չի կրում:
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Copyright “Armversion.com” 2010.