Այդ շրջանին Ազգային Ժողովի անդամ ընտրուած էր նաեւ Ռամկավար յայտնի փաստաբան Դաւիթ Տէր Մովսէսեանը, որուն հետ Թէքէեան համատեղ լայն գործունէութիւններ ծաւալած է: Տէր Մովսէսեանի թելադրութեամբ, Թէքէեան որպէս եգիպտահայ գաղութի պատգամաւոր, մեկնած է Էջմիածին եւ մասնակցած Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս  Գէորգ Սուրէնեանցի ընտրութեան:

1912-14 թուականներուն Թէքէեան եղած է գլխաւոր դէմքը կուսկացութեան, տիրական դիրք ունեցած էր նաեւ ազգային ժողովէն ներս: Պոլսոյ եւ յատկապէս Թուրիոյ հայերու վիճակը սկսած էր հետզհետէ վատթարանալ Թուրք իշխանութիւններու հայավնաս քաղաքականութեան պատճառով: Այս շրջանին ցաւալի երեւոյթ մը պարզուած էր, երբ դաշնակցութիւնը հակամարտութեան արշաւի սկսած էր Թէքէեանի ու անոր գործակիցներուն դէմ Պոլսոյ պատիրաքի ընտրութեան հարցով: Ի վերջոյ սակայն Թէքէեանի ճիգերով կարելի եղած էր Տիարպէքիրի առաջնորդ Զաւէն Եպիսկոպոսը Պատրիարք ընտրել 1913 Օգոստոսին:

Որպէս ազգային  Ժողովի պատգամաւոր, Թէքէեան շրջեցաւ Արեւմտեան բազմաթիւ գաւառներ եւ իր ծնողած ծննդավայրը Կեսարիան, ուր երեք ամիսներու համար վարեց տեղւոյն Սուրբ Կարապետ Վարժարանի տնօրէնութիւնը:

1914-ի Փետրուարին, Թէքէեան կը վերադառնայ Պոլիս, կը վերսկսի աշխատակցիլ մամուլին, միաժամանակ զբաղիլ կուսակցական աշխատանքներով եւ նոյն տարին լոյս կը տեսնէ իր «Հրաշալի Յարութիւն» հատորը Պոլսոյ մէջ:

Քիչ ժամանակ անց, Ազգային Վարչութեան որպէս պարուիրակ, ընկերակցութեամբ Մաղաքիայ Օրմանեան սրբազանին կը մեկնի Երուսաղէմ լուծում գտնելու տագնապի մը, որ ծագած էր կրօնականներու միջեւ յատկապէս նորընտիր պատրիարքի հարցով:

Թէքէեան վեց ամիսներ կը մնայ Երուսաղէմ եւ շնորհիւ իր վայելած յարգանքին, կը յաջողի լուծել անհամաձայնութիւնները:

Սակայն բուն տագնապը Եգիպտոսի մէջ էր, ուր պիտի ծագէր երբ Դաշնակցութիւնը սկսած էր սուր պայքար շղթայազելծել Թորգոմ Եպիսկոպոս Գուշակեանի առաջնորդ ընտուելէ ետք:

1908-ին հիմնուած «Յուիսաբեր-Արեւ» թերթը 1912-ին սկսած էր լոյս տեսնել »Յուսաբեր« անուան տակ եւ 1915-ի Մարտին դարձած էր Դաշնակցութեան օրկանը, ու սկսած հարուածել Ռամկավար Ազատական Կուսկացութիւնը, ՀԲԸՄ-ը եւ Թորգոմ Սրբազանը:

Այդ կացութեան մէջ Միհրան Տատամեանի գլխաւորութեամբ եւ գործակցութեամբ Վահան Մալէզեանի եւ Ապահ Պետրոսեանի, անհրաժեշտ կը նկատեն հրատարկել «Արեւ» պաշտօնաթերթը: Շնորհիւ Պօղոս Նուպար Փաշայի միջամտութիւններուն, «Յուսաբեր»ի լոյս տեսնելէն 40-օրեր ետք միայն, կարելի կ’ըլլայ ձեռք ձգել պաշտօնական արտօնագիր եւ 1915-ի Մայիս 11-ին, խմբագրութեամբ Վահան Թէքէեանի, լոյս կը տեսնէ «Արեւ»  երկօրեայի առաջին թիւը: Լեւոն Մկրտիչեան ստանձնած էր գրաշարութիւնը, իսկ Միքայէլ Կիւրճեան, որպէս մնայուն թղթակից, իր մասնակցութիւնը կը բերէր թերթին:

Այդ շրջանին, Թէքէեան բարեբախտաբար Պոլիսէն հեռու ըլլլալով, փրկուած էը Եղեռնի սպանդէն: Դժբախտաբար սակայն, Պոլսոյ շրջանի Ռամկավար Կուսակցութեան ատենապետը՝ Տիրան Քէլէկեան զոհ կը դառնար ջարդին:

Թէքէեան հաստատուած էր գահիրէ, եւ զարկ կու տար «Արեւ»  պաշտօնաթերթի բարգաւաճումին: Ան յաջողած էր նախանձելի մակարդակի հասցնել զայն:

1916-ի սկիզբները, Ամենայն Հայոց Գէորգ Զ. Չէօրէքճեան Կաթողիկոսի յանձնա-րարութեամբ Պօղոս Նուպար Փաշան կը ստանձնէ Ազգային Պատուիրակութեան նա-խագահութիւնը, կը մեկնի Փարիզ կազմակերպելու անհրաժեշտ հանգանակութիւնը:

Պօղոս Նուպարի ծաւալած գործունէութիւնը կը խանդավառեն Վահան Թէքէեանը, եւ «Արեւ»ը կը դառնայ ջատագովը Ազգային Պատուիրակութեան առած քայլերուն:

Արա Ահարոնյան

Մաս 1, Մաս 2