Եօթանասուն տարի առաջ, 1945-ի Ապրիլ 4ին կը մահանար Հայ Բանաստեղծներու Իշխան, ՌԱԿի երախտաւորներէն, անուանի բանաստեղծ Վահան Թէքէեան: Ան ծնած էր Պոլսոյ Օրթագիւղ թաղամասը, 1878-ի Յունուար 21-ին:
Թէքէեանի ծնունդը կը զուգադիպէր հայ ժողովուրդը հետաքրքրող երկու իրադարձութիւններու շրջանին: Առաջին՝ Պոլսոյ Պատրիարք Ներսէս Արք. Վարժապետեանի գաղտնի շփումները ռուսական բանակի հրամանատար՝ Լորիս Մելիքովի հետ, միջոցներ գտնելու Արեւմտահայաստանը ձեռբաձատելու Օսմանեան բռնատի-րութենէն, իսկ երկրորդը՝ Պօղոս Նուպար Փաշայի Եգիպտոսի վարչապետ ընտրուիլը, որ ինչպէս ծանօթ է ան ամէն կարելի միջոցները պիտի օգտագործէր օժանդակելու Արեւմտահայաստանին:
Թէքէեանի ծնողները Պոլիս փոխադրուած էին Կեսարիայէն: Ան կրտսերագոյնն էր երեք եղբայրներու: Փեշտիմալճեան վարժարանը կ’ըլլայ իր առաջին մանկական վարժարանը: Թէքէեանը նախնական ուսումը կը ստանայ Ներսէսեան Էտմոնեան վարժարանէն ներս: Իր գրելու շնորհները ի յայտ կու գան, երբ ան հազիւ 9 տարեկան էր: 1887-ին ծնողները զինք տեղափոխեցին Պէրպէրեան վարժարան: Ուսանողական այդ շրջանին Թէքէեան կը սկսի արդէն գրել ազգային ու գրական նիւթերու շուրջ: Տարի մը ետք ան դժբախտութիւնը կ’ունենայ կորսնցնելու հայրը եւ կը մնայ մօրը եւ անոր հարազատներու խնամքին տակ: Ապա կը փոխադրուի Սկիւտար: 1891-ին վարժարանի տնօրէն Ռէթէոս Պէրպէրեանի հետ ունեցած վէճի մը պատճառով, երբ կը մերժէ ենթարկուիլ սահմանուած պատիժին, կը հեռանայ Պէրպէրեանէն եւ կը յաճախէ Պոլսոյ Կեդրոնական Վարժարան, երկրորդական ուման հետեւելու նպատակով:
Թէքէեան իր մօրեղբօր Մանուկ Արզըտեանի եւ մօրաքրոջ Սենեքերիմ Մանուկեանի անմիջական խնամքներուն կը յանձուի, որոնք նիւթապէս լաւ վիճակի մէջ կը գտնուէին: Անոնք Պոլսոյ ազգային ու հասարակական կեանքէն ներս, յատկապէս կրթական մարզէն ներս աշխոյժ գործունէութիւն կը ծաւալէին:
Մօրեղբայր՝ Մանուկ Արտըզեանի ճոխ գրադարանը, դարձած էր Թէքէեանի լաւագոյն ժամադրավայրը, ուր դպրոցական ժամերէն դուրս, ազատ պահերուն կը կարդար զինք հետաքրքրող գիրքերը կատարելով ուսումնասիրութիւններ: Անոր հետաքրքրութիւնները կեդրոնացած էին մտաւոր աշխատանքներու վրայ եւ հազուադէպօրէն կը մասնակցէր իր տարեկիցներու զուարճութիւններուն եւ խաղերուն:
Հազիւ 16 տարին թեւակոխած, արդէն իսկ իր մէջ կը բացայայտուի գրելու կարողութիւնը եւ իր շրջապատի գիրի ու գրականութեան ծանօթ մարդիկ, կը քաջալերեն զինք որ նուիրուի մշակոյթի ասպարէզին:
Արդարեւ, 1895-ին, կիսատ կը թողու Կեդրոնական վարժարանի ուսումը եւ կը սկսի աշխատակցիլ Արշակ Չօպանեան հրատարակած «Ծաղիկ» թերթին, եւ որուն մէջ լոյս պիտի ընծայէր իր առաջին բանաստեղծութիւնը:
17 տարեկան Թէքէեանը արդէն իսկ դարձած էր այն հայ երիտասարդը, որ գիտակից էր Հայ ժողովուրդը յուզող տագնապներուն եւ ամբողջական ծանօթութիւն ունէր անոր արդար պահանջքներուն: Իր մէջ կը նշմարուէր յեղափոխական ոգիի արմատացումը: Արփիար Արփիարեանի ազդեցութիւնը մեծ կ’ըլլայ Թէքէեանի վրայ եւ Պոլսոյ մէջ կը միանայ Հնչակեան կուսակցութեան շարքերուն:
Այդ օրերուն տեղի ունեցած «Պապը Ալի»ի նշանաւոր պատմական ցոյցը, որուն պատճառով Օսմանեան պետութիւնը խուզարկութեան հրահանգ արձակած էր այդ օրերու հանրայայտ մտաւորականներու եւ գրողներու բնակարաններուն: Խուզարկուած էր նոյնպէս Թէքէեանի բնակարանը:
Թէքէեան մեծապէս ազդուած էր այդ դէպքերէն: Արփիար Արփիարեանի հրատարակած «Հայրենիք»ը եւ Բիւզանդ Քէչեանի խմբագրած «Արեւելք»ը իրեն համար դարձած էին ներշնչումի աղբիւրներ եւ որոնց վրայ աւելնալով դպրոցական իր ընկերոջ Մելքոն Կիւրճեանի հետ սերտ կապերը, Թէքէեան կը մնար զգօն եւ ուժ կու տար գրչին իր մտածումները եւ գաղափարները յանձնելով թուղթին:
Համիտեան ջարդերու նախօրէին, Պոլսոյ մէջ ազգային-հասարակական կեանքը անհամ ու վտանգաւոր հանգրուանի հասած էր: Զգալով գալիք աղէտը, Թէքէեան 1896-ին կը հեռանայ Պոլսէն ու կը մեկնի Լիվըրփուլ (Անգլիա) իր երէց եղբօր մօտ:
Անգլիա հաստատուելէն ետք, որպէս գաղափարական մարդ, Թէքէեան կ’որոշէ աշխատակցիլ իր պատկանած Հնչակեան կուսակցութեան մամուլին: Կը կապուի Լոնտոնի պատասխանատուներուն հետ, սակայն դրական պատասխան չի ստանար: Այդ շրջանին Թէքէեան անտեղեակ էր տակաւին կուսակցութեան ներքին տագնապին, որ երկփեղկուելով կեանքի կոչուած էր նոր կուսակցութիւն մը, «Վերակազմեալ Հնչակեան» անունով, գլխաւորութեամբ Տամատեանի, Արփիար Արփիարեանի, Միհրան Սըվազլեանի, Լեւոն Մկրտիչեանի եւ Սուրէն Պարթեւեանի: Այդ շրջանին Պարթեւեան կը հրատարակէր «Վաղուան Ձայն» թերթը, որ դարձաւ Վերակազմեալներու պաշտօնաթերթը:
Անորոշ կացութեան եւ առանձնութեան մէջ մնացած ըլլալով, կը տեղափոխուի Մանչեսթըր, ուր հաստատուած էին աւելի մեծ թիւով հայեր, որոնց կարգին, իր մօրաքրոջ որդին՝ Միհրանը: Թէքէեան ուրախ չէր, որովհետեւ հոն եւս պակաս էր ազգային աշխոյժ եռուզեռը: Եւ որովհետեւ Թէքէեանի համար ազգային-հասարակական ծառայութիւնը եւ գիրն ու գրականութիւն իր ամէնօրեայ սնունդները եղած էին ու նաեւ անոնցմով կը շնչէր ու կ’ապրէր, ուստի 1897-ին հաստատուեցաւ Մարսէյ:
Թէքէեան Մարսէյի մէջ գտած էր կարծէք, իր որոնած իտեալ վայրը: Ան ծանօթացաւ Մկրտիչ Փորթուքալեանին, որուն անունը տպաւորած էր զինք, իր պատանեկան օրերուն եւ լաւատեղեակ էր անոր Վանէն աքսորման պատճառներուն ու պայմաններուն:
Երիտասարդ տարիքին, Վահան Թէքէեանի գրութիւնները «Արմենիա»ի մէջ դրսեւորել սկսած էին իր գրական շնորհներն ու տաղանդը: Թէքէեան սկսած էր աշխատակցիլ «Վաղուան Ձայն»ին եւ պոլսահայ բազմաթիւ այլ հրատարակութիւններու: 20 տարեկանին արդէն, Թէքէեանի համբաւը անցնելով Պոլիսը հասած էր մինչեւ Ֆրանսա եւ այլ գաղութներ: Իր հետ տեւական կապի մէջ էին Չօպանեան, Լեւոն Բաշալեան, Սուրէն Պարթեւեան, Զապէլ Եսայեան, Երուանդ Օտեան, ինչպէս նաեւ ականաւոր այլ գրողներ:
Արա Ահարոնեան
- 13:10Հայտնի է ջերմաստիճանը, որի ժամանակ ակտիվանում է կորոնավիրուսը. MedRxiv
- 13:10Հայաստանը քո ձեռքում դարձել է ժողովրդավարության պոչամբար՝ սրանից բխող բոլոր տոքսիկ հետեւանքներով. Աշոտյանը՝ Փաշինյանին
- 14:10Վլադիմիր Պուտինն ու Դմիտրի Մեդվեդևը շնորհավորական ուղերձներ ու ծաղկեփնջեր են ուղարկել Աննա Հակոբյանին
- 14:10Ինչ ընդհանրություն կա պատգամավորների թվի և Գարեգին Բ կաթողիկոսի միջև
- 17:28ՍՈՒՐԲ ԳԻՐՔՆ ԱՄԵՆ ՕՐ (31 մարտ 2018թ.)
- 16:48Նիկոլ Փաշինյանի հեղինակած երգը (տեսանյութ)
- 16:02Ֆիլիպ Կիրկորովը իր երեխաների համար տնային դիսնեյլենդ է կառուցել
- 14:25Սուրբ Զատիկի տոնին բազմաթիվ միջոցառումներ կկազմակերպվեն. Ժամանակացույց
- 17:30ՍՈՒՐԲ ԳԻՐՔՆ ԱՄԵՆ ՕՐ (30 մարտ 2018թ.)
- 15:27Այդ դեպքում, ինձ պետք է վաղուց բանտ նստեցրած լինեին իմ խենթ սանրվածնքների համար. Ջուս
23.04.2024 | 11:42
23.04.2024 | 11:06
13.04.2024 | 13:57
13.04.2024 | 13:26
13.04.2024 | 13:06
13.04.2024 | 12:59
13.04.2024 | 12:28
13.04.2024 | 11:29
12.04.2024 | 14:08
12.04.2024 | 13:56
12.04.2024 | 2:20
10.04.2024 | 15:10
10.04.2024 | 14:10
10.04.2024 | 13:10
10.04.2024 | 12:10
10.04.2024 | 11:10
09.04.2024 | 15:10
09.04.2024 | 14:10
09.04.2024 | 13:10
09.04.2024 | 12:10
09.04.2024 | 11:10
08.04.2024 | 15:10
08.04.2024 | 14:10
08.04.2024 | 13:10
08.04.2024 | 12:10
08.04.2024 | 11:10
06.04.2024 | 14:10
06.04.2024 | 13:10
06.04.2024 | 12:10
06.04.2024 | 11:10
05.04.2024 | 15:10
05.04.2024 | 14:10
05.04.2024 | 13:10
05.04.2024 | 12:10
05.04.2024 | 11:00
04.04.2024 | 15:10
04.04.2024 | 14:10
04.04.2024 | 13:10
-
Հասցե` Հայաստան, 0023, Երևան, Արշակունյաց 2
Հեռ: +374 (10) 06 06 23 (413, 414), +374 (99) 53 58 26
Էլ. փոստ` armv12@mail.ru -
2010-2011 © Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են:
Մեջբերումներ անելիս հղումը armversion.com-ին
պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ
ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն
առանց armversion.com-ին հղման արգելվում է: -
Կայքում արտահայտված կարծիքների համընկնումը
խմբագրության տեսակետի հետ պարտադիր չէ:
Գովազդների բովանդակության համար
կայքը պատասխանատվություն չի կրում:
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Copyright “Armversion.com” 2010.