Սեպտեմբերի 8-ին Բաքվում տեղի ունեցած Ադրբեջանցիների համաշխարհային կոնգրեսում ելույթ է ունեցել մեջլիսի պատգամավոր Սաբիր Ռուստամխանլին և կոչ արել մասնատել Իրանը, քանի որ այդ երկրի բնակչության 52 տոկոսից ավելին ադրբեջանցիներ (թուրքեր) են: Պատգամավորի ելույթին ի պատասխան խիստ հայտարարությամբ է հանդես եկել Բաքվում Իրանի դեսպանատունը:
Այս խնդրին է անդրադարձել պրոֆեսոր ԳԱՌՆԻԿ ԱՍԱՏՐՅԱՆԸ ռուսական «ԻԱ Ռեքս» գործակալությանը տված հարցազրույցում:
-Եկեք նախ հաշվենք տեսնենք` ինչքան է կազմում 80 միլիոնի, սա Իրանի բնակչության թիվն է, 52 տոկոսը` մոտ 42-45 միլիոն մարդ: Իրանում, այսպես ասած, ադրբեջանցիները տեղաբաշխված են երկրի հյուսիս-արևմտյան չորս նահանգներում` Արևմտյան Ադրբեջանում, Արևելյան Ադրբեջանում, Արդաբիլում և Զանջանում: Կարող ենք միացնել նաև Ղազվինի նահանգը, թեպետ այս շրջանը երբեք չի մտել Մեծ Ատրպատականի (Իրանի հնագույն նահանգներից մեկը, որը հիմա Ադրբեջան է կոչվում, անուն, որ տրվել է պատմական Ադրբեջանի հետ ոչ մի առնչություն չունեցող Անդրկովկասյան այս հանրապետությանը) տարածքի մեջ:
Համաձայն 2006 թվականի մարդահամարի տվյալների, վերը թվարկված նահանգների բնակչության ընդհանուր թիվը կազմել է 9 միլիոնից քիչ ավելի, որից մոտ 3 միլիոնը քրդեր են (Արևմտյան Ադրբեջան), գումարենք ազարիներին, այսինքն` Հարավային թաթերին (իրանախոս կղզյակներ), մոտ կես միլիոն թալիշներին (Արդաբիլի արևելյան հատվածում), ասորիներին, հայերին… Այսպիսով՝ «ադրբեջանցիների» ընդհանուր թվաքանակը Իրանում կկազմի շուրջ 6 միլիոն, ավելի ստույգ` 5,5 միլիոն: «Ադրբեջանցի» եզրույթը չակերտների մեջ ենք առնում գիտակցաբար, ընդգծելու համար, որ նրանք, ովքեր բնակվում են նախկին խորհրդային հանրապետությունում, բոլորովին էլ այն ադրբեջանցիները չեն, և այս հայտնի է քիչ թե շատ գրագետ ամեն իրանագետի: Բանն այն է, որ Իրանի հյուսիսարևմտյան թյուքախոս բնակչությունը բոլորովին ուրիշ ժողովուրդ է. միակ բանը, որ նրանց կապում է ներկա Ադրբեջանական Հանրապետության քաղաքացիների հետ՝ լեզուն է: Բաքվում ամեն կերպ ձգտում են «բաժանված ժողովրդի» պատրանք ստեղծել, ինչը իրականության բացահայտ խեղաթյուրում է: Այս առիթով ես հաճախ եմ մեջբերում Ադրբեջանի գաղափարական հիմնադիրներից մեկի` Զիա Բունյաթովի խոսքերը` Թավրիզից վերադառնալուց հետո տված հարցազրույցում («Զերկալո», 25 հոկտեմբերի, 1989 թ.). «Մեկ անգամ էլ համոզվեցի, որ նույն լեզվով խոսել դեռ չի նշանակում նույն ժողովուրդը լինել»: Այնպես որ՝ «Իրանում ադրբեջանական փոքրամասնության» մասին տարատեսակ պնդումները, ինչպես նաև թվաքանակի մասին ֆանտաստիկ թվերը Իրանում անջատողական տրամադրություններ հրահրելու և թյուքախոս բնակչությանը հարավկովկասյան քաղաքական իրակույթների մեջ ներքաշելու նպատակ հետապնդող քաղաքական մոլորություններ են: Ի դեպ, տարածված այն կարծիքը, թե Թեհրանի կեսը ադրբեջանցիներ են, այսինքն` մոտ 6-7 միլիոն մարդ, դարձյալ անհեթեթություն է. անգամ Մոսկվայում, ինչպես նաև եվրոպական շատ մայրաքաղաքներում ավելի հաճախ կարելի է ադրբեջաներեն խոսողների հանդիպել, քան Թեհրանում:
Իսկ այն հարցին` ինչո՞ւ է Բաքվում Իրանի դեսպանատան մշակութային կենտրոնը պնդում, թե իբր Իրանի ադրբեջանական համայնքը կազմում է մոտ 35 միլիոն մարդ, ես այսպես կպատասխանեմ. բանն այն է, որ Իրանում որոշակի ուժերի կողմից երբեմն-երբեմն հրապարակ է նետվում Ռուսաստանի և Իրանի միջև 1828 թվականին կնքված Թուրքմենչայի պայմանագիրը վերանայելու հարցը, ավելի պարզ` իշխանությունների այդ որոշակի շրջանակները Արաքս գետից հյուսիս ընկած հողերը` ներկայիս Ադրբեջանական Հանրապետության տարածքը, վերադարձնելու հույս են փայփայում: Իսկ այս համատեքստում Իրանում ապրող ադրբեջանցիների թվաքանակի մասին տվյալներն արդեն բոլորովին այլ շեշտադրում են ընդունում: Իրանում այս խնդրի հետ են ամեն կերպ փորձում կապել նաև շիիտական գործոնը, որը դարձյալ պատրանքների շարքից է: Այսօրվա Ադրբեջանական Հանրապետությունում շիիտական դավանանքի իրական կրողները հենց իրանական ծագմամբ ազգային փոքրամասնություններն են` թալիշներն ու թաթերը: Իմ հաստատ համոզմամբ, շիիզմը Ադրբեջանում երբե՛ք չի դառնալու քաղաքական փաստարկ: Ակնհայտ է, որ մահմեդականությունն այս երկրում քաղաքական փաստարկ կարող է դառնալ միայն ծայրահեղ իր դրսևորումներով` սալաֆիզմ և այլն… Իսկ Իրանի որդեգրած քաղաքականության այս ուղղությունը, իմ կարծիքով, ավելի շուտ խաղ է կրակի հետ: Կարծում եմ, որ իրանցիները պետք է վերջնականապես հստակեցնեն իրենց վերաբերմունքը Ադրբեջանի պետության հետ` մասնավորապես, և Հարավային Կովկասի հետ` ընդհանրապես: Իրանի Իսլամական Հանրապետության ապագան ուղղակիորեն պայմանավորված է իշխանությունների կողմից տարածաշրջանում էթնիկ-քաղաքական իրավիճակի հստակ պատկերացումից և օբյեկտիվ գնահատականից: Հնացած, շատ հաճախ կրոնական-զգացական լիցքերով հագեցած հասկացողությունների խաղարկումները Իրանի համար հղի են բավականին լուրջ և անկանխատեսելի հետևանքներով: Ես չեմ էլ կասկածում, որ Ադրբեջանական Հանրապետությունը երբևէ չի դառնալու Իրանի հավատարիմ գործընկերը, քանի որ այս էթնիկ-քաղաքական միավորի ստեղծումն ու ամրապնդումը ի սկզբանե ունեցել և ունի մի նպատակ` Իրանի մասնատումը: Եվ օրինաչափ է, որ ամեն անգամ հենց Իրանի իշխանություններն սկսում են սիրաշահել, հաճոյանալ Ադրբեջանին, չի ուշանում մեջքից հասցված հարվածը, ինչպես տեսանք Բաքվում տեղի ունեցած աշխարհի ադրբեջանցիների Կոնգրեսում մեջլիսի պատգամավորի ելույթում:
- 13:26Վթարի հետեւանքով մահացած բոլոր չորս զինծառայողները ժամկետայիններ էին.
- 11:29Գեղարքունիքում զինվորական «ԿամԱԶ» է վթարի ենթարկվել
- 14:08Ոսկեպարցի Սամվելի խոհանոցի և հողամասի մի մասը մնալու է ՀՀ-ում, իսկ տունը և տնամերձի մյուս մասը՝ Ադրբեջանում. Թաթոյան
- 13:00Դպրոցներից տարհանման կարիք չկա. ԿԳՄՍ նախարարը` ահաբեկչության կեղծ լուրերի մասին
- 15:10Ահազանգ ենք ստացել զինվորական ծառայությունից հրաժարվելու հիմքով ՀՀ-ում ապաստանած ՌԴ քաղաքացուն առևանգելու և Գյումրու ռազմաբազայում ապօրինի պահելու մասին
- 11:10Եթե շատ լինեք, մենք կշրջափակենք կառավարությունը․ Հրանտ Բագրատյան
- 14:10Անիմաստ կրակում են, ոչ մի բան չեն թիրախավորում, երևի վախից է․ Արավուսի նախկին գյուղապետ
- 12:10270 մլն գնահատվող աշխարհաքաղաքական վեկտորի փոփոխություն և 0 երաշխիքներ․․․Լիլիթ Գալստյան
- 11:10Եթե Արևմուտքը Հայաստանին ինչ-որ բան տա, Թուրքիան Ադրբեջանին եռապատիկը կտա. Չավուշօղլու
- 14:10Գրողների միության նախագահը տեղյակ չէ իրենց շենքը թուրքական դեսպանատանը տրամադրելու հեռանկարի մասին
13.04.2024 | 13:57
13.04.2024 | 13:26
13.04.2024 | 13:06
13.04.2024 | 12:59
13.04.2024 | 12:28
13.04.2024 | 11:29
12.04.2024 | 14:08
12.04.2024 | 13:56
12.04.2024 | 2:20
10.04.2024 | 15:10
10.04.2024 | 14:10
10.04.2024 | 13:10
10.04.2024 | 12:10
10.04.2024 | 11:10
09.04.2024 | 15:10
09.04.2024 | 14:10
09.04.2024 | 13:10
09.04.2024 | 12:10
09.04.2024 | 11:10
08.04.2024 | 15:10
08.04.2024 | 14:10
08.04.2024 | 13:10
08.04.2024 | 12:10
08.04.2024 | 11:10
06.04.2024 | 14:10
06.04.2024 | 13:10
06.04.2024 | 12:10
06.04.2024 | 11:10
05.04.2024 | 15:10
05.04.2024 | 14:10
05.04.2024 | 13:10
05.04.2024 | 12:10
05.04.2024 | 11:00
04.04.2024 | 15:10
04.04.2024 | 14:10
04.04.2024 | 13:10
04.04.2024 | 12:10
04.04.2024 | 11:10
03.04.2024 | 15:10
-
Հասցե` Հայաստան, 0023, Երևան, Արշակունյաց 2
Հեռ: +374 (10) 06 06 23 (413, 414), +374 (99) 53 58 26
Էլ. փոստ` armv12@mail.ru -
2010-2011 © Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են:
Մեջբերումներ անելիս հղումը armversion.com-ին
պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ
ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն
առանց armversion.com-ին հղման արգելվում է: -
Կայքում արտահայտված կարծիքների համընկնումը
խմբագրության տեսակետի հետ պարտադիր չէ:
Գովազդների բովանդակության համար
կայքը պատասխանատվություն չի կրում:
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Copyright “Armversion.com” 2010.